Woensdag 11 december 2002 – Fluiten, zingen en hoep woep

Een Vogeldagboek vanachter m’n bureau, want ik ben vandaag niet buiten geweest. Hopelijk kan ik morgen weer op stap, kijken of het nog stiller geworden is in de polders, en of de Starrevaart inmiddels helemaal dichtgevroren is. Gisteren zaten er in elk geval nog honderden smienten en wat andere eenden dicht bijeen rond de wakken, hieronder een foto van dat bontgekleurde gezelschap.

Smienten (Mareca penelope) in een wak op de Starrevaart, 10 december 2002

Smienten worden niet voor niets fluiteenden genoemd, zelfs ’s nachts vliegen ze nog fluitend over. Over geluiden gesproken: heb je wel eens goed geluisterd naar zwanen? Als knobbelzwanen met hun grote vleugels het luchtruim klieven, hoor je hun vleugels een ritmisch, zingend geluid voortbrengen, enigszins brommend en dreigend, een opmerkelijk geluid dat met geen enkele andere vogelsoort te verwarren valt.

In deze tijd van het jaar kan je ook goed wilde en kleine zwanen beluisteren. De wilde zwaan, nog zeldzamer dan zijn kleinere soortgenoot, hoor ik niet zo vaak, zijn roep is wellicht het beste te omschrijven als een trompetterend hoe-hoe. Kleine zwanen zijn op dit moment vrij talrijk aanwezig. Hun roep is iets doffer, een wat melancholisch klinkend ‘hoep woep’, aangenaam om naar te luisteren. Als er jonge kleine zwanen meevliegen hoor je dat meteen, het lijkt net alsof er assen aanlopen die nodig gesmeerd moeten worden.

Overigens nog wel aardig om te vermelden. Ik zocht in mijn oude vogelboeken van eind jaren vijftig, begin jaren zestig hoe de auteurs van destijds het geluid van knobbelzwanen omschreven. In een boek als ‘De eieren en nesten van onze vogels’ worden de eieren van deze vogel niet eens genoemd! Ook in Het Vogeljaar uit 1903 van vogelgoeroe Jac. P. Thijsse komt het woord knobbelzwaan niet voor. Algemeen wordt aangenomen dat in een ver verleden ‘wilde’ knobbelzwanen in ons land hebben gebroed, rond het Zwarte Meer zou een kleine wilde populatie hebben standgehouden. De prachtige vogels die we nu overal kunnen bewonderen, zijn voornamelijk uit siervijvers ontsnapte en verwilderde exemplaren, eigenlijk pluimvee dus…