Zaterdag 23 augustus 2003 – Invasie kolibrievlinders
Het is vele jaren geleden dat ik tijdens een vakantie in Spanje dacht kolibries te zien rondvliegen. Zo klein, zo rap van bloem naar bloem vliegend en met hun lange roltong honing uit de bloemen zuigend. Hangt met razendsnelle vleugelbewegingen stil voor de bloemen, vliegt achteruit, flitst naar een volgende bloem, ik zag ze voor de eerste keer en volgens mij moesten dat wel kolibries zijn.
Inmiddels weet ik beter: in Europa komen geen kolibries voor. Het gaat hier om een lid van de pijlstaartvlinder, de Macroglossum stellatarum, de kolibrievlinder. Van lezers van Vogeldagboek uit Nederland en België heb ik de afgelopen weken diverse waarnemingen van deze vlinder gehad, en ook vragen over dit opvallende insect. Daarom heb ik mijn natuurboeken erbij gesleept en de volgende ‘profielschets’ gemaakt.
De Macroglossum stellatarum is zo’n 2,5 centimeter lang en heeft een spanwijdte van 5 cm. Zijn gebruikelijke en meest toepasselijke naam is kolibrievlinder, hoewel ik in mijn gidsen ook de namen ‘onrust’ (ook wel passend) en meekrapvlinder (meekrap is een walstro) tegenkwam. Hij komt voor in gebieden met een warm klimaat, zeg maar het gebied rond de Middellandse Zee. Het is een trekvlinder bij uitstek, die tot de poolstreek vliegt en ook hoog in de bergen, boven de boomgrens, kan worden gezien. Hij vliegt overdag maar trekt ook ’s nachts.
De eerste vlinders verschijnen hier eind voorjaar. De geïmmigreerde vlinders leggen hun eitjes voornamelijk in planten van de walstrofamilie en brengen hier een volgende generatie voort (soms zelfs een tweede), tot begin november kunnen er nog verse vlinders uit de pop komen. Alleen bij zacht weer kan de kolibrievlinder onze winters overleven.
In ‘normale’ zomers zijn er in ons land enkele honderden meldingen van de kolibrievlinder. In warme zomers kan hij massaal voorkomen, uit alle berichten blijkt dat hij dit jaar zeer talrijk is en in alle provincies veelvuldig wordt gezien. Hij komt niet alleen in de ‘vrije natuur’ voor maar juist ook in tuinen en hangend voor balkonplanten, op bloeiende bloemen van bijvoorbeeld petunia en phlox.
Op 18 juni heb ik in het Zuid-Franse Boisson deze foto’s gemaakt van de kolibrievlinder (Macroglossum stellatarum).
* De rode heidelibel waarvan ik op 17 augustus een foto publiceerde, is een steenrode heidelibel (Sympetrum vulgatum).
Hij lijkt op de bloedrode heidelibel, maar deze heeft geheel zwarte poten,
de steenrode heidelibel heeft gele lengtestrepen op de poten.