Het natuurbeeld in cultuurhistorisch perspectief
Spiegel van de natuur
| Tekst Prof.dr. Matthijs G.C. Schouten Uitgave Prijs Herdruk 2019 |
 |
God schiep plant en dier en zag dat het goed was. Hij schiep de mens en gaf hun de opdracht goed voor flora en fauna te zorgen.
Jezus spreekt over Zijn Vader die de ‘vogelen des hemels voedt’ en hoewel God de mens boven dier stelt, zegt Jezus dat ‘niet één mus is vergeten voor God’. Volgens de bijbel, de koran, christendom, jodendom, islam en andere (religieuze) culturen moet alles wat geschapen is, in harmonie met elkaar leven. De mens moet goed zorgen voor (‘heersen over’ in de klassieke bewoordingen) plant en dier. Het lijkt zo logisch, of je nu in de Schepper gelooft of in de evolutieleer, dat mensen uiterst zorgvuldig met de natuur omgaan. Wie om zich heen kijkt en alle ellende ziet die mensen aan planten en dieren veroorzaken, begrijpt dat wij ver zijn afgedwaald van religieuze boodschap en fatsoen. De mens kapt en snoeit en vernietigt en doodt meedogenloos, houdt dieren in kooien of schiet ze (voor hun plezier) dood. Een vernietigingsdrang, ook tussen mensen onderling, die voor elke écht gelovige of voor elk écht fatsoenlijk mens, onbegrijpelijk en ook onverteerbaar is. De hooggeleerde Matthijs Schouten beschrijft, heel wat genuanceerder dan mijn zinnen hierboven, in een uiterst interessant en ‘pittig’ boek het beeld dat mensen in verschillende geloven en (oude) culturen over de natuur hadden en hebben. En hoe die opvattingen zich in de loop der eeuwen hebben gewijzigd. Steeds meer is de mens de natuur gaan gebruiken (misbruiken) voor eigen (commerciële) doeleinden. Schouten volgt dit hele proces in al die culturen aan de hand van filosofen, theologen, beeldende kunstenaars en literatuur. Hoewel soepel geschreven vergt de enorme hoeveelheid aan informatie grote oplettendheid van de lezer om de draad te kunnen volgen. Doordat in de westerse cultuur het godsbeeld aan betekenis verliest en door de industrialisatie en intensieve landbouw de natuur op grote schaal wordt aangetast, zie je in deze tijd een groei van organisaties die proberen te redden wat er nog te redden valt. SAMENVATTING Spiegel van de natuur geeft heel veel boeiende informatie over hoe mensen van verschillende culturen en religies tegen de natuur aankeken en aankijken. Hoe mensen zijn afgedwaald van de liefde van de Schepper voor Zijn planten en dieren. Hoe daar nu weer wat tegengas aan gegeven wordt. Een boek dat uitnodigt tot (na)denken. 7 september 2005
|