Schrijvers

Marga Coesel, Joop Schaminée en Lodewijk van Duuren

Uitgave

KNNV Uitgeverij i.s.m. IVN

2007, 288 pagina’s

harde omslag, 23,5 x 29,7 cm

ISBN 978 90 5011 224 6

Prijs

€ 29,95

Hoe zou Nederland er op dit moment hebben uitgezien zonder de grote natuurpromotors Eli Heimans en Jac.P. Thijsse? Die vraag dringt zich voortdurend bij mij op bij het lezen van het indrukwekkende werk over hun erfgoed. Zij hebben zo veel goede dingen met betrekking tot de natuur, natuurbescherming en natuureducatie in gang gezet, dat het bijna onvoorstelbaar is.

In dit boek zijn de vele activiteiten die beide veldbiologen ondernomen hebben, geplaatst in een breed historisch perspectief, in samenhang met de activiteiten van hun voorgangers en hun tijdgenoten en in relatie tot de natuurbeschermingsbeweging zoals die zich de afgelopen eeuw heeft ontwikkeld.

Het boek begint met een historische beschouwing over natuur- en milieubescherming in Nederland en de rol die Heimans en Thijsse daarin gespeeld hebben. Dit wordt daarna uitgediept in vijftig (!) essays, die gericht zijn op het leven en werk van beide mannen en op de door hen op gang gebrachte natuurbeweging. Daarbij zijn de natuurorganisaties min of meer chronologisch, volgens jaar van oprichting, beschreven. De personen en zaken die daaraan gerelateerd zijn, staan eromheen gegroepeerd.

Aan de linkerkant van de linker bladzijden van die essays staat een doorlopende kroniek over allerlei zaken uit de natuur en rond natuurbescherming en -educatie, telkens met vermelding van het jaartal waarin een gebeurtenis zich voltrokken heeft.

Het boek kiest daarbij als startpunt voor de historische reis het jaar 1845, omdat toen – met de oprichting van organisaties als de huidige Koninklijke Nederlandse Botanische Vereniging – werd begonnen met een meer systematisch onderzoek van de inheemse flora en fauna. De kroniek loopt door tot en met 2005.

De opzet van dit boek is erg plezierig. De lezer kan kiezen voor echte bestudering van dit imposante geschiedenisboek, of voor het bladeren door de kroniek (“wat voor natuurgebeurtenissen vonden er in mijn geboortejaar plaats?”), of voor het lezen van een paar afzonderlijke essays over een natuurorganisatie of een persoon.

De vele illustraties, die steeds goed gekozen zijn, dragen enorm bij aan de toegankelijkheid van dit boek. Omdat er zo enorm veel informatie over de natuurbeweging in Nederland (met korte uitstapjes naar België en voormalig Nederlands-Indië) op goed gedocumenteerde wijze met uitgebreide registers gepresenteerd wordt, is het boek ook goed bruikbaar als naslagwerk.

Zoals een goed geschiedenisboek betaamt, wordt duidelijk dat Heimans en Thijsse ‘producten’ van hun tijd waren. De tijd was rijp voor meer aandacht voor de natuur. Ook de manier waarop zij de zaken aanpakten, werd mede bepaald door de tijdgeest. Maar het blijft indrukwekkend om te lezen hoeveel liefde, tijd en energie de beide mannen in de natuurbeleving stopten. Daarom blijft de vraag waarmee ik deze bespreking startte, toch hangen.

SAMENVATTING

Een monumentaal boek over de geschiedenis van de natuurbeweging in Nederland, met als centrale figuren de belangrijke natuurvorsers Eli Heimans en Jac.P. Thijsse. Door de doordachte opzet is het boek zeer leesbaar.