De Nederlandse steenvliegen (Plecoptera)
Verspreidingsatlas Nederlandse kokerjuffers (Trichoptera)
|
De Nederlandse steenvliegen (Plecoptera) Schrijver Uitgave Prijs Verspreidingsatlas Nederlandse kokerjuffers (Trichoptera) Schrijver Uitgave Prijs |
BESPREKING Voer voor specialisten. Zo mag je gerust de twee boeken bestempelen die onlangs bij EIS verschenen over de Nederlandse steenvliegen en kokerjuffers. Twee boeken over verschillende soorten insecten in één recensie. Dat kan best want het zijn boeken die beide diepgravend op de onderwerpen ingaan en ze zijn beide gericht op kleine groepen mensen die zich verdiepen in niet voor de hand liggende diertjes waarvoor ze de paden opgaan, of beter gezegd de waterkant opzoeken. Verder hebben kokerjuffers en steenvliegen nog enkele grote gemeenschappelijke delers. De belangrijkste is wellicht dat beide soorten schoon water nodig hebben. Hun aanwezigheid vertelt veel over de kwaliteit van ons water. Begrijpelijk dat waterbeheerders de afgelopen decennia bij het nemen van watermonsters de kokerjuffers en vooral hun larven nadrukkelijk betrekken. Dit heeft meteen een schat aan informatie opgeleverd. Omdat jarenlang sprake was van waterverontreiniging, zijn beide soorten afgenomen. Van kokerjuffers zijn er thans 181 soorten bekend; door verder onderzoek wordt een stijging van dat aantal verwacht. Steenvliegen vormen volgens de auteur de meest bedreigde diergroep in ons land: van de vroeger bekende 27 soorten zijn er nog maar 10 over waarvan er slechts vier min of meer regelmatig worden gezien! Uitsluitend in smalle beken met zeer schoon water in Oost-Nederland. De larven van kokerjuffers (die wonderlijke kokertjes maken ter bescherming) komen niet alleen in stromend water voor maar ook in stilstaand water en zelfs op vochtige grond. In het boek zijn van circa 180 soorten uitgebreide verspreidingsgegevens opgenomen, ook van verdwenen soorten. In zoverre is het net als het boek over de steenvliegen een “postuum eerbetoon aan een reeds lang vervlogen fauna” – Koese). De kokerjuffers zijn ingedeeld per familie. Elke soort heeft een pagina in het boek met daarop de status, boeken ter identificatie (waarvan het eerder in Vogeldagboek besproken De Nederlandse kokerjufferlarven van Higler eigenlijk onmisbaar is), verspreiding in ons land en aangrenzende landen, de vliegtijd van de adulte mannen en vrouwen (ook wel schietmotten genoemd) en uiteraard gegevens over habitat en ecologie. |
Verder in het boek lijsten met aantallen waarnemingen in ons land per soort, per provincie, van waarnemers en een uitgebreide literatuuropgave. Wat een werk moet dat geweest zijn!
Net als kokerjufferlarven leven de larven van steenvliegen in het water. Bram Koese heeft voor het eerst een Nederlandstalig overzicht samengesteld van in ons land en Vlaanderen voorkomende steenvliegen. Daarbij is voor de determinatie van verdwenen soorten o.m. gebruik gemaakt van exemplaren uit musea. Uiteraard is er ruime aandacht voor de geschiedenis en de levenscyclus van de steenvliegen, die behoren tot de primitiefste insecten. Ze wijken nauwelijks af van hun voorouders uit het Perm, 270 miljoen jaar geleden. In de hele wereld zijn tweeduizend soorten vastgesteld. In ons vlakke en zilte land zullen er nooit veel geweest zijn. De eerste steenvlieg werd in 1825 genoemd, de Perlodes microcephalus. Het is waarschijnlijk ook de laatst overgebleven roofsteenvlieg, de andere zijn algsteenvliegen. De herkenning, lichaamsbouw en met name de determinatiesleutel met driehonderd tekeningen van 27 soorten beslaan het grootste deel van het boek. Om te bestuderen om welke soort het gaat, zal men meestal de steenvliegen moeten vangen en conserveren, of eventueel moeten kweken, wat kennelijk redelijk goed mogelijk is. Ook daarover geeft het boek informatie. Verder de gebruikelijke bronvermelding, literatuurlijst, verspreidingskaarten, verklarende woordenlijst, waarnemers enz. SAMENVATTING Twee boeken over insecten waarvan de volwassen exemplaren wel wat op elkaar lijken en die beide gesteld zijn op schoon water. De atlas over kokerjuffers geeft heel veel informatie over de verspreiding van de soort in ons land. Het interessante boek over de vrijwel in ons land verdwenen steenvliegen is het eerste in het Nederlands geschreven overzicht van soorten in Nederland en Vlaanderen met een uitgebreide determinatietabel. 8 juli 2008
|