120919 Spin langs de oever

Groteoeverspin100912.jpg
Een grote oeverspin (ook: grote gerande oeverspin) (Dolomedes plantarius, Great Raft Spider; female)
onlangs langs de Ruiner Aa. Hoewel de spin 'op het oog' lijkt op een plantarius en niet op een gerande oeverspin
(ook: kleine gerande oeverspin), is determinatie pas zeker als de genitaliën onder de microscoop bekeken worden.

Daar hangt ze, aan een rietstengel laag boven het water van de Ruiner Aa. Wat een joekel van een spin!
Jeanette Essink uit Koekange, die mijn auto had zien staan, had een briefje onder de ruitenwisser gedaan.
Ik vond de grote spin gemakkelijk, maar de kant was te steil om met mijn macrolens te kunnen fotograferen.
Een oeverspin, de grootste spinnensoort in ons land, vrouwtjes tussen de 2 en 2,5 centimeter, zonder de poten.

De vraag is: is het een gerande oeverspin (Dolomedes fimbriatus) of een grote oeverspin (Dolomedes plantarius).
Er bestaat geen eenduidigheid over spinnennamen. Fimbriatus wordt ook kleine gerande oeverspin genoemd
en Plantarius ook wel grote gerande oeverspin. Meestal zijn de strepen bij de 'kleine' duidelijker aanwezig.

Spinnenautoriteit Peter van Helsdingen heeft er vele onderzocht. Conclusie: determinatie geeft alleen zekerheid
door de genitaliën onder een microscoop te bekijken. Ook de biotoop geeft houvast, maar niet altijd voldoende.
In zure vennen zie je de fimbriatus, de zeldzamere plantarius komt in laagveen voor. Maar die overgangsgebieden…

Spinnenadministrator van waarneming.nl, Joost Vogels, heeft de waarneming van Jeanette als waarschijnlijke
grote oeverspin bestempeld. "Het gebied van de Ruiner Aa is een voormalig hoog- en laagveengebied,
dat in het verleden volledig afgegraven is. De foto's doen wel vermoeden dat het dier in een redelijk voedselrijk,
goed gebufferde sloot is gevonden, en qua biotoop dus meer past bij plantarius dan bij fimbriatus."
Verder stelde hij vast dat het een forse Dolomedes is en donker, "komt meer voor bij plantarius dan bij fimbriatus".

Van Helsdingen vindt dit onvoldoende ("wetenschappers willen zekerheid en zijn dus mierenneukers")
en vraagt me de spin op te sturen. "De jonge spinnen zijn nu zelfstandig en de vrouw gaat toch spoedig dood".
Mij lukt dat niet meer (de vakantie is ten einde) maar Jeanette is voor geen kleintje vervaard en weet op mijn verzoek
de spin met een net te vangen en in een doosje te stoppen. "Hebbes!  In één haal gelukt… echt vrouwenwerk!"
De conclusie in het laboratorium van Naturalis is vandaag snel getrokken: een Grote oeverspin (plantarius).

Op de Rode Lijst van de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN) staan de Dolomedes als 'kwetsbaar'.
Net als de gerande oeverspin zijn het (de vrouwtjes) erg grote spinnen, spanwijdte (inclusief poten) kan wel 8 cm zijn.
De 'gevreesde' gewone huisspin is kleiner. Oeverspinnen kan je echter uitsluitend langs de waterkant tegenkomen.

Groteoeverspin100912A.jpg

Groteoeverspin110912.jpg
Eerst draagt moeder grote oeverspin de eitjes mee in een cocon, tussen haar cheliceren ('voorpoten')
Kort voor het uitkomen maakt ze een soort tentvormig web in de vegetatie (foto) en daarin hangt ze de cocon op.
Daarna bewaakt ze die eicocon door er bovenop te zitten of dicht in de buurt, maar ze voert de jongen niet.
Die kruipen later omlaag (een dag nadat deze foto was gemaakt) en verschuilen zich tussen de bladeren
en in het strooisel, waar de vochtconditie optimaal is. Na twee overwinteringen zijn de jongen volwassen.

Braamvlinder080912.jpg
De karakteristieke rups van een braamvlinder (Thyatira batis, Batis, Peach Blossom) in de tuin van Anholt 16.

Slobeend140912.jpg
De mannen slobeend (Spatula clypeata, Canard souchet, Northern Shoveler) komen op kleur, Starrevaart vrijdag.

Slechtvalk190912.jpg
Volwassen slechtvalk (Falco peregrinus, Faucon pèlerin, Peregrine Falcon) vanmiddag in De Wilck.

Na een stortbui rekte ze zich uit precies op het moment dat een Brown Swiss (lichte hoorns) er voorbij liep.
Toen ik vanmorgen thuis wegreed vloog er een slechtvalk boven Benthuizen. Een kwartiertje later

zag ik een juveniele slechtvalk in Zoeterwoude een aanval doen op een wulp! Mislukt, maar de veren vlogen rond.