IJslandse grutto man links (Limosa islandica; Icelandic Godwit; male at the left),
en 'Hollandse' vrouw (lange snavel) rechts (Limosa limosa, Black-tailed Godwit, female at the right), 7 maart 2013 

Grutto's (Limosa limosa; Black-tailed Godwit), vrouw links, man rechts. 3 april 2008

De IJslandse gruttodeskundige Tómas Gunnarsson vertelde me dat hij eens in de Algarve in Portugal
een grutto als Limosa limosa ('onze' grutto) had gedetermineerd. Totdat de vogel zijn poten liet zien
en daaraan zaten ringen die Tómas zelf had aangebracht bij een op IJsland broedende man (Limosa islandica)!
Dat was voor hem een onthutsend moment en zorgt dat hij bij elke waarneming uiterst voorzichtig is.

Deze anekdote typeert wel hoe moeilijk het is om de in Nederland broedende grutto's (noem ik hier limosa)
en IJslandse grutto's (islandica) van elkaar te onderscheiden. Eén ding is (tot nu toe…) zeker:
op IJsland broeden alleen islandica's en komen geen limosa's voor. Ook zijn geen kruisingen bekend.

Om compleet te zijn: de formeel gebruikte namen van beide ondersoorten zijn
Limosa limosa limosa en Limosa limosa islandica.

IJslandse grutto (Limosa islandica; Icelandic Godwit), man. 12 maart 2013

IJslandse grutto (Limosa islandica; Icelandic Godwit), ook een man! 7 maart 2013

Een lastige. Waarschijnlijk een gruttoman (Limosa limosa; Black-tailed Godwit; male). 7 maart 2013.
De veren op kop en nek  zijn niet zo helder en de tibia's lijken te lang voor een islandica.

IJslandse grutto (Limosa islandica; Icelandic Godwit), vrouw. 7 maart 2013.
Niet helemaal zeker omdat de snavel wat lang lijkt voor een islandica.

De moeilijkheden met determinatie doen zich uitsluitend in voor- en najaar voor als beide (onder-)soorten
door elkaar staan op plasdrasgebieden waar ze zich verzamelen voor hun doorreis naar de broedgebieden.
Bij nauwkeurige observatie, zeker als in april de rui gevorderd is, zal vaak het verschil te zien zijn. Er is echter veel overlap,
één kenmerk volstaat dan echt niet voor een zekere herkenning, en soms is determinatie zelfs onmogelijk.

Hieronder heb ik, met hulp van Tómas en literatuur, de belangrijkste verschillen op een rij gezet.
In het algemeen kan je stellen dat limosa´s groter en lichter van kleur zijn dan islandica´s.
Bij beide soorten zijn vrouwen groter dan mannen. Ook hebben vrouwen langere snavels. Maar pas op:
snavels van limosa's zijn langer dan van islandica's en onderling tussen soorten en seksen bestaan er flinke verschillen.

De meeste limosa´s staan hoger op hun poten dan de islandica´s. Ook hier heb je verschillen
tussen de soorten. Noch pootlengte noch snavellengte zijn doorslaggevende kenmerken.

Hoewel je in het veld (doordat de vogels bewegen) niet altijd goed de vorm van de kop kan zien,
zit daar een belangrijk onderscheid. Bij limosa zit de snavelbasis vrij hoog, waardoor de snavel vloeiender
overgaat in de kop; die ziet er daardoor platter uit. Bij islandica zit de snavel lager, waardoor ze een ronde kop hebben.
Een onbewezen bewering is dat bij islandica de zoutklier, waardoor vogels in staat zijn zout water te drinken,
groter is dan bij limosa. Die klier zit in de kop. IJslandse grutto's maken vaker gebruik van zoutwatergebieden.

Grutto (Limosa limosa, Black-tailed Godwit), man. 6 april 2010

Grutto (Limosa limosa, Black-tailed Godwit), vrouw. 2 april 2010

Grutto (Limosa limosa; Black-tailed Godwit), vrouw. 13 juli 2009

Grutto (Limosa limosa, Black-tailed Godwit), man. Of misschien een vrouw? 9 mei 2011

In de winter zijn beide (onder-)soorten grijs en is er nauwelijks onderscheid te zien. Geleidelijk aan begint de rui
en dan blijken de veren van de islandica donkerder rood te zijn dan van limosa. Bij mannen kleurrijker dan bij vrouwen.
De kleur van limosa is steenrood, bij islandica egaal diep bruinrood. Op de (onder)buik zijn er zwarte strepen, banden.
Deze donkere bandering is bij islandica veel uitgebreider en loopt tussen de poten door naar de anaalstreek.

Islandica's die bijna klaar zijn met de rui, hebben een grijze voorvleugel die sterk afsteekt tegen de rode veren.
Bij limosa is die vleugelbaan bruin. Op papier lijkt dit allemaal nog te doen, in het veld is alles echter ingewikkelder.
Om zeker te zijn moet je meer kenmerken tegelijk zien. Maar dat maakt vogelen zo spannend: wat zie ik daar?

CLICK HERE FOR ENGLISH VERSION OF THIS PAGE