Auteurs Illustraties en foto’s Uitgave Te koop bij
|
Geheim Vogeldagboek 1940 – 1945
Oktober 1942. In zijn vogeldagboek noteert Henk Kortekaas, dan bijna 19 jaar: “Van de laatste vlierbessen proefden we, om tenminste iets te eten”. Zo’n kort zinnetje blijft hangen, rondzingen. Juni 1943: “Moet ik naar Duitsland?” Je voelt de honger. Je voelt de angst. Een jongeman die in oorlogstijd leeft, moet zien te overleven. Met zijn vrienden Jan van den Ende, Henk Bennink en Dick Eijsbertse (leeft nog) struint Henk door de natuur van Den Haag, Leidschendam, Katwijk, en later in de oorlog vaak door het fraaie gebied van de Nieuwkoopse Plassen. Hij maakt aantekeningen, soms schetsen. Na zijn overlijden in 2005 komen zijn vogeldagboeken te voorschijn. Op initiatief van dochter Jolanda wordt besloten er een boek van te maken, door Hans Peeters van Vogelbescherming Nederland; samen met Monique van den Broek – partner van Jan – vormen ze de Stichting Geheim Vogeldagboek. Uiteraard spreekt de titel ‘Vogeldagboek’ mij aan. De belevenissen spelen zich voornamelijk af in een gebied dat ik goed ken, van Den Haag tot Nieuwkoop. De vier vrienden wandelden vaak op een paar honderd meter afstand van het huis waar ik woon, door Benthuizen op weg naar Nieuwkoop en terug. Jan van den Ende heb ik gekend. Maar vooral indrukwekkend zijn de beklemmende oorlogservaringen die Henk Kortekaas beschrijft; voor mij met een actief tweede-generatiesyndroom (oorlogstrauma) zeer herkenbaar en beangstigend. Geheim Vogeldagboek is een dagboek, geen gezwollen taal of de onnavolgbare verteltrant van Thijsse. Persoonlijke verhaaltjes en opmerkingen, voor latere herinnering. Vaak zijn het eenvoudige, staccato opmerkingen. Woensdag 17 mei 1944 alleen maar “JAN”. Van den Ende, die in het verzet zat, werd opgepakt en naar Sachsenhausen gebracht (en kwam na de oorlog terug). Drie letters, maar wat een emotie voel je er achter. Een jongeman in bange tijden. Een natuurliefhebber. Zijn ervaringen moeten wel heel tweeslachtig zijn geweest. 17 september 1944: “Foto van vlier. Driemaal een V1”. Uiteraard krijgen de regelmatige uitstapjes met zijn vrienden naar De Ranch van Habold aan de Meije en andere belevenissen (en het waren ondernemende makkers…) royaal de aandacht. Uit vogelkundig oogpunt heeft het boek weinig opzienbarends te melden en worden andere meldingen van opvallende soorten bevestigd. Wat niets afdoet aan de passie waarmee Kortekaas zijn waarnemingen beschrijft. Hij fotografeerde ook. Een foto van een nest voederende zomertortels (vanuit zijn schuilhut op 1 meter…) werd in die tijd beroemd. Boeksamensteller Hans Peeters heeft tussen de dagboekverslagen een aantal interviews met betrokkenen en nabestaanden opgenomen, alsmede beschrijvingen van de belangrijkste gebieden waar de verhalen zich afspelen. Dat geeft extra informatie over de vier hoofdrolspelers en hun avonturen. Als recensent wil je een boek graag ‘samenvatten’, in een paar woorden aangeven wat je ervan vindt. Je ziet een jongeman die in 1938 enthousiast begint om zijn natuurervaringen op te schrijven. Wie heeft dat niet in zijn jeugd gedaan? Dan komt de oorlog en sluipen losse opmerkingen over die dreiging tussen de vogels door. Geleidelijk aan word je meegesleept het oorlogsgeweld in terwijl Henk dapper volhoudt om toch nog iets van zijn natuuravonturen op te schrijven. Je kan de veelal korte notities van Henk Kortekaas niet vergelijken met de verhalen uit de Dagboeken van Anne Frank. Echter: Geheim Vogeldagboek is een menselijk document dat op indringende wijze het onzekere leven van een jonge natuurliefhebber in oorlogstijd weergeeft. AdG, 25 april 2014 |
Geheim Vogeldagboek 1940 – 1945
|
|
