Het is geen eenvoudig verhaal dat verteld wordt. Maar het is zeker de moeite waard om gelezen te worden om dier- en mensgedrag goed te leren begrijpen.

Waar het ook om gaat is de vraag hoe je tegen dieren aankijkt. Zien we de mens nog als een wezen verheven boven alle andere wezens? En welke conclusies mag je trekken uit onderzoeken in laboratorium of vrije veld?

Op bladzijde 166 staat waar het precies om draait: ‘Het wordt hoog tijd dat we dieren gaan testen in overeenstemming met hun biologie en afstappen van mensgerichte benaderingen.’

Een heel mooi voorbeeld daarvan wordt genoemd in een test met chimpansees en gibbons. Buiten de gibbonkooi viel een banaan op de grond en werd er een stok bij de gibbon in de buurt gelegd. Met de stok konden ze de banaan naar binnen hengelen. Dat deden ze in tegenstelling tot chimpansees niet. Conclusie: gibbons zijn dommer dan chimpansees.

Niet waar! De lichaamsbouw en met name die van de handen van gibbons is niet geschikt om dingen van de grond op te rapen. Hun handen werken meer als haken dan als grijporgaan. Wanneer er touwen om een tak gehangen werden, konden gibbons een banaan pakken en snel en efficiënt het probleem oplossen. Bij proeven moeten we vooral vanuit de dieren denken.

In het betoog wordt afgerekend met oude opvattingen over leren en bewustzijn van dieren. Het werkt toe naar de nieuwste inzichten in de ‘evolutionaire cognitie’. Dat wil zeggen: De studie van alle cognitie, zowel mens als dier, vanuit evolutionair perspectief (cognitie = kennis van de omgeving op basis van input van de zintuiglijke waarneming en het toepassen van die kennis).

Er worden veel vaktermen gebruikt, maar gelukkig staat er achter in het boek een verklarende woordenlijst, waardoor het ook voor de leek een begrijpelijk en leesbaar verhaal is. Vooral omdat er heel veel voorbeelden van testen met apen, olifanten, maar ook bijvoorbeeld inktvissen besproken worden.

Als je geïnteresseerd bent in je eigen houding ten opzichte van dieren en je openstelt voor nieuwe inzichten, is het goed om kennis van de inhoud te nemen.

Ko Katsman 30 juni 2016