Wat ze voelen, hoe ze
communiceren – ontdekkingen
uit een onbekende wereld

Eens in de zoveel tijd lees je een natuurboek dat je echt raakt. ‘Het verborgen leven van bomen’ is voor mij zo’n uitgave. Na lezing van dit zeer boeiende, vlot geschreven boek is mijn kijk op bossen voor altijd veranderd. Want een goed en gezond bos, waar de mens zo veel mogelijk vanaf blijft, is zo veel meer dan de optelsom van de bomen in dat bos.

Bomen in het bos hebben ingewikkelde relaties met elkaar: via geurstoffen, waarmee ze elkaar waarschuwen voor gevaar, door het ‘opvoeden’ van jonge bomen, door elkaar hulp en bijstand te verlenen via het wortelstelsel, dat ze (meestal met behulp van een fijnmazig systeem van schimmeldraden) met elkaar verbindt, door met elkaar een aangenaam microklimaat te vormen (in bossen is het ’s zomers altijd heerlijk koel en in de winter is een bos aangenamer dan in het open veld).

Wohlleben was vroeger houtvester met oog voor de houtproductie van het bos. Langzamerhand begon hij echter steeds meer van die bijzondere relaties van bomen in het bos te begrijpen. Nu beheert hij een gebied van 1200 hectare bos in de Eiffel op een ecologische wijze. Na lezing van dit boek snapt iedereen waarom.

Op een ook voor leken heel begrijpelijke wijze legt hij uit hoe fascinerend een natuurlijk (beheerd) bos is. Hij gebruikt daarbij termen zoals ‘burenhulp’, ‘strenge bomenouders’ en ‘bomen die een vriendschap met elkaar sluiten’. Dat heeft hem wel het verwijt opgeleverd dat hij bomen menselijke eigenschappen toekent (antropomorfisme, een ‘doodzonde’ in de biologie), maar ik vind dat niet storend. Het boek bevat geen illustraties, die mis ik absoluut niet.

Ronald Klingers, 11 juli 2016