Auteurs
Luc Hoogenstein en Ger Meesters

Foto’s
Diverse fotografen

Illustraties
Jens Frimer Andersen, Bjarne Bertel
en Jip Louwe Kooijmans

Uitgave
KNNV Uitgeverij , 3e druk 2017
344 pagina’s, 19.5 x 28 cm, harde omslag
ISBN 978 90 5011 580 3
€ 34,95

Oorspronkelijke titel
Gyldendals fuglebog

Een voorbeeldpagina uit het boek: de tapuit.

Eindelijk een vogelboek met een roerdomp op de omslag. Deze opmerking is heel persoonlijk maar het verdient bij mij als liefhebber van deze geheimzinnige moerasvogel een pluspuntje!

Het gaat om het vrij ingrijpend gewijzigde boek Handboek Vogels van Nederland, dat met de derde druk is hernoemd tot Handboek Vogels van Nederland en België. En voor alle Vlaamse en Waalse lezers: uw land wordt qua informatie gelijkgetrokken met Nederland. Naast de NL/Vlaamse en de wetenschappelijke namen worden ook de Waalse/Franse namen vermeld. Kennelijk onder invloed van de Brexit staan er geen Engelse vogelnamen in (een gemis). Wat betreft (door nieuwe inzichten gewijzigde) taxonomische namen en volgorde is het Handboek geheel up-to-date.

Bij de eerste druk schreef mede-Vogeldagboekrecensent Ronald Klingers dat Handboek Vogels ‘de potentie heeft om uit te groeien tot een standaardwerk voor vogelaars’. Dat is maar deels gelukt. De niet geheel actuele verspreidingskaarten, waarover Ronald met name een opmerking had, zijn zelfs geheel verdwenen.

Een wat voorzichtige aanpak van de auteurs, maar ook niet onbegrijpelijk. Door de sterke toename van vogelaars en hun gegevens en door klimaatveranderingen, verschuiven die grenzen doorlopend en zijn verspreidingskaarten vaak niet actueel-correct. De schrijvers hebben dit opgevangen door onder het kopje ‘Voorkomen’ algemene informatie over de verspreiding te vermelden en in een apart kader de aantallen broedvogels in Nederland, Vlaanderen en Wallonië.

Dat kader bevat een tijdbalk wanneer vogels bij ons te zien zijn en gegevens over de aantallen broedvogels, de voortplanting en de rode lijsten. De categorie ‘voortplanting’ moet echt nog verbeterd worden. Als je bijvoorbeeld wilt weten hoeveel keer een kerkuil per jaar broedt (twee à drie keer) of een holenduif (ook twee à drie), staat dat er niet bij. Dat is verwarrend, omdat standaard bij vogels die maar eenmaal broeden, het aantal legsels niet wordt vermeld. Daardoor wordt bij diverse soorten (zoals kerkuil en holenduif) de indruk gewekt dat ze maar eenmaal broeden. En dat klopt niet.

Nieuw in het boek is een lijst met ruim driehonderd vogels die in de loop der decennia in onze landen zijn waargenomen. Het gaat om drie ‘soorten’: algemene/schaarse vogels, zeldzame soorten (daarvan worden er een aantal kort besproken) en exoten.

Om van dit boek een standaardwerk te maken, zouden eigenlijk alle zeldzame soorten een korte beschrijving moeten krijgen. Volgens mij is daarvoor in de huidige omvang (344 pagina’s, tegenover 318 in de eerste drukken) best ruimte door de mooie maar overbodige paginagrote foto’s te laten vervallen. Verder zouden in de lijst bij de algemene soorten verwijzingen naar de pagina’s met de beschrijvingen gewenst zijn: nu moet je vanaf deze lijst naar de inhoudsopgave bladeren om de pagina met de beschrijving te vinden.

Bovenstaande opmerkingen zijn opbouwend bedoeld. Want dit boek heeft inderdaad de mogelijkheid uit te groeien tot een standaardwerk naast en/of in aanvulling op de fameuze ANWB-Vogelgids. Maar dan moet de informatie optimaal zijn en meer bieden dan andere vogelboeken. Daar zit dit boek dicht tegenaan. De leesbaarheid is in elk geval verbeterd door een zgn. vrije regelval (geen uitgevulde tekstblokken) en een fractie meer witruimte tussen de regels.

Conclusie: Handboek Vogels van Nederland en België is een compleet boek voor vogelaars, met veel informatie en met duidelijke illustraties (prachtige tekeningen) van al onze broedvogels en trekgasten. Verbeteringen zijn mogelijk.