Auteur
Kester Freriks

Uitgave
Athenaeum – Polak & Van Gennep 2018
304 pagina’s, 14 x 22 cm
ISBN 978 90 253 0856 8
€ 24,99

In dit boeiende leesboek bespreekt Freriks een drietal ‘zachte’ kernwaarden van de natuur: stilte, ruimte en duisternis. Kernwaarden die elkaar deels aanvullen en versterken.

In tegenstelling tot veel hardere natuurwaarden, die meetbaar en tastbaar zijn (denk aan aantallen vogels, landschapstypen, kwaliteit van het water e.d.), zijn er geen duidelijke kenmerken van deze natuurwaarden. Neem als voorbeeld de stilte. In de natuur is het eigenlijk nooit stil: de wind ruist door de bomen, er zingen vogels, een vos blaft in de verte. Toch beleven we een gevoel van stilte als we door de natuur lopen. Of kan ik beter zeggen: van verstilling, van kalmte?

Iets vergelijkbaars geldt ook voor ruimte en duisternis. Zelfs in een coulissenlandschap in de Achterhoek kan men ruimte voelen, terwijl het hier gaat om weilanden omzoomd door heggen. Echt ver kun je in zo’n landschap niet kijken, maar het voelt er toch ruimtelijk en vrij, mede omdat er geen grote bebouwing aanwezig is en snelwegen ver weg lijken te zijn.

En duisternis in de natuur is eigenlijk nooit het volledig ontbreken van licht: aan de hemel zijn sterren en de maan te zien. Maar het gebrek aan zicht, de schaduwen en de onbekende geluiden in de nacht roepen toch een sfeer van duisternis op.

Uit het voorgaande blijkt al dat de kernbegrippen in de natuur stilte, ruimte en duisternis niet eenvoudig vastgesteld kunnen worden. Kester verkent deze begrippen daarom op vele manieren. Hij gaat te rade bij bijvoorbeeld kunstenaars die geprobeerd hebben om de stilte op doek of in beelden te vangen, bij ruimtereiziger André Kuipers, bij beleidsnota’s van de rijksoverheid.

Hij maakt nachtelijke wandelingen en doorkruist de leegte die er in Nederland nog te vinden is, op zoek naar ons land zoals het oorspronkelijk was. Want er is veel verloren gegaan aan stilte, aan ruimte en aan duisternis in ons overvolle, door economische motieven op hol geslagen land.

Freriks belicht de drie begrippen op bijna filosofische, en zeker op literaire wijze. Soms heeft zijn taalgebruik iets gezwollens, maar dat went snel omdat hij de lezer aan de hand neemt in zijn verkenningen. Het is geen lichte kost, maar zeker de moeite waard!