Auteur Vertaling Uitgave Oorspronkelijke titel |
De fantastische meneer Willughby De eerste echte ornitholoog Inspiratie nodig? Adem een goed boek in over een bezielende persoon of over een memorabele gebeurtenis. Zal ik u, natuur- en vogelliefhebber, een goede tip geven? Lees de levensgeschiedenis van Francis Willughby! Zijn biografie zal uw geest verrijken en u wellicht aansporen tot het (nog) intenser kijken naar en het observeren van de wonderen der natuur. Eén van de gerenommeerdste natuurschrijvers van onze tijd, Tim Birkhead, auteur van o.a. De wijsheid van vogels en van De zintuigen van vogels, heeft diepgaande research verricht naar het leven en de publicaties van Willughby (1635-1672) en is tot de conclusie gekomen dat hij de eerste echte ornitholoog was. Hij en zijn zeven jaar oudere vriend John Ray stonden aan het begin van een wetenschappelijke revolutie, toen niets nog zo duidelijk was als nu en alles nog ontdekt moest worden. Willughby legde de grondslag voor het (moderne systematische) wetenschappelijke onderzoek van vogels. Carl Linnaeus c.s. noemden Willughby niet voor niets dé autoriteit op het gebied van de natuurlijke historie. Samen met Ray ondernam Willughby regelmatig, ook met anderen, lange studiereizen door Groot-Brittannië en Europa. Ze deden daarbij, door hun onderzoekende geesten, ontdekkingen die ongekend waren. Ray leefde veel langer (1627-1705) en publiceerde in 1676 het boek Ornithologiae, het eerste serieuze vogelboek, na Willughby’s dood afgemaakt door Ray. Hoewel Ray in het voorwoord alle credits gaf aan zijn vriend (en geldschieter), kreeg Willughby door zijn vroege overlijden volgens Birkhead nooit de erkenning die hij verdiende. Mede omdat hij op jonge leeftijd overleed en veel van zijn aantekeningen verloren gingen, raakte Willughby in de vergetelheid. In de loop der eeuwen doken dan ook steeds Ray-adepten op die juist deze geleerde alle eer gaven. Willughby was ‘slechts’ een amateur, een beminnelijke, de wetenschap toegewijde man van lagere adel met geld. Na grondige bestudering van de beschikbare documenten concludeert Birkhead dat Ray de inspirator was van Willughby, zijn leermeester. Maar deze ziekelijke man, die na een kort maar gelukkig huwelijk overleed, stelde vragen over de natuur die nog nooit eerder gesteld waren, deed daar bovendien systematisch onderzoek naar, en mag daarom de titel ‘de eerste echte ornitholoog’ dragen. Dat onderzoek hield ook in dat vogels werden neergeknald om ze te onderzoeken. Mede op die manier ontdekten ze de eerst beschreven wespendief en tal van andere soorten, ook vissen, insecten en planten. Ze ontleedden vogels als roerdomp en groene specht en merkten daarbij details op die nog volledig onbekend waren. Bedenk wel dat alles gebeurde in een tijd dat er nog nauwelijks iets bekend was over vogels, hoe je ze kon herkennen. Pas drie eeuwen later verschenen de eerste ‘echte’ vogelgidsen van Peterson voor Amerika en Europa. Boeiend zijn de reisverslagen van Willughby en zijn vrienden. Daarbij deden ze België en Nederland aan: Calais, Duinkerken, Brussel, de universiteit van Leuven, Mechelen, Middelburg, Bergen op Zoom, in Sundert werd een grauwe klauwier geschoten, Delft, Den Haag, de universiteit en Hortus Botanicus (‘kruidentuin’) van Leiden, Haarlem, Amsterdam, Utrecht, Maastricht en via Luik Midden-Europa in. ‘Het afscheidsbezoek aan Sevenhuis’ was kort maar krachtig. Ik kom vaak in deze restantjes van de talloze vogelkolonies die het reisgezelschap in Zevenhuizen aantrof. Ze waren stomverbaasd bij het zien van de talrijke aalscholvers en de ‘vogeloogst’ (uit het nest geschudde blauwe reigers, lepelaars en aalscholvers) die mede naar Engeland werd verscheept. Willughby zag hier ook zijn eerste kwak. ‘De fantastische meneer Willughby’ is een boek over een gedreven natuuronderzoeker die idealen nastreefde die je zelf zou willen verwezenlijken en dat mede door de pakkende schrijfstijl in je geheugen blijft hangen. PS: De vertalers zijn kennelijk geen vogelaars. Kemphanen vechten op ’toernooivelden’ om de gunst van de vrouwtjes. In het Engels zijn dat “leks”. De translateurs verminkten dat tot ‘stoeiplaatsen’. AdG, 8 juli 2019
|
De fantastische meneer Willughby
|
|