* Gele kwikstaart, Motacilla flava, Blue-headed Wagtail, Bergeronnette printanière, Schafstelze *
Een van de mooiste vogels van het boerenland, vooral van akkers, is de ‘gele staartwipper’.
Ze overwinteren in de Sahel, een begroeide brede strook dwars door Afrika ten zuiden van de Sahara
en ten noorden van de regenwouden. Door grootschalige kap van de begroeiing en door geweld
is dit een droog en onveilig gebied geworden. Hier en daar wordt gewerkt aan herstel van de vegetatie.

Tijdens deze stormachtige periode ben ik niet zo vaak op stap geweest. Koud: witte vingertoppen.
Daarom in mijn archief gezocht naar foto’s van broedvogels die de komende weken zullen arriveren.
Het is een selectie geworden van afbeeldingen die nog niet eerder in Vogeldagboek hebben gestaan.

Een regelmatige vraag is: waarom blijven vogels niet lekker in Afrika broeden?
In het voorjaar voltrekt zich op het noordelijk halfrond een groei-explosie met veel voedsel.
In diezelfde periode heerst in de (sub)tropen met veel vogels een sterke voedselconcurrentie.
Bovendien zijn boven de evenaar de dagen langer waardoor er meer tijd is om eten te zoeken.

* Fitis, Phylloscopus trochilus, Willow Warbler, Pouillot fitis, Fitis *
Kleine zangvogels die sterk lijken op tjiftjafs maar door hun geluid makkelijk zijn te onderscheiden.
Een verschil vormen de pootjes: donker bij tjiftjaf, licht(er) bij fitis. Door lichtval soms bedrieglijk.
Het zijn zeer algemene broedvogels die veel vaker voorkomen dan je op het eerste gezicht zou denken.
Uit Europa vliegen jaarlijks 330 miljoen naar Afrika om ten zuiden van de Sahara te overwinteren.
Uit een broedvogelinventarisatie in 2018 bleken er bijv. in het Bentwoud alleen al 338 territoria te zijn.
Fitis is een onomatopee, een klanknabootsende naam, gevormd naar de tweedelige lokroep.

* Blauwborst, Luscinia svecica cyanecula, Bluethroat, Gorgebleue à miroir, Blaukehlchen *
Eén van de kleurrijkste vogels in nattige gebieden met lage struiken en bomen is de blauwborst.
De eerste exemplaren zijn intussen gearriveerd en mannetjes laten al hun gevarieerde zang horen.

* Bruine kiekendief, Circus aeruginosus, Western Marsh Harrier, Busard des roseaux, Rohrweihe *
Bruine kiekendieven broeden in rietland maar ook op akkers met lage bodembegroeiing.
’s Winters zijn ze in het zuiden van ons land wel te zien, andere trekken door naar Zuid-Europa en Noord-Afrika.
De betekenis van de wetenschappelijke naam van de ‘kuikendief’ is cirkelende koperroestkleurige.

* Grasmus, Sylvia communis, Common Whitethroat, Fauvette grisette, Dorngrasmücke *
Net als de fitis is de grasmus een zeer talrijke broedvogel. Overwintering in de Sahel en zuidelijker.
Vanaf toppen van struiken en bomen laten de mannetjes hun gevarieerde, krassende liedje horen.

* Kleine plevier, Charadrius dubius, Little Ringed Plover, Pluvier petit-gravelot, Flussregenpfeifer *
Pioniers van ruige en meestal onbewerkte terreinen zoals braakliggende bouwgrond, afgravingen enz.
Nederland ligt aan de noordwestpunt van hun broedgebied, dat zich uitstrekt tot het oosten van Azië.
Wetenschappelijke naam: ‘vogel van kloven en rivierbeddingen, dubieus’. ‘Twijfelachtig’ door de gelijkenis
met de bontbekplevier. Kleine plevier heeft o.m. een gele oogring, fletsere poten en geen opvallend oranje aan de snavel.

* Visdief, Sterna hirundo, Common Tern, Sterne pierregarin, Fluss-Seeschwalbe *
Eén van onze sierlijkste vogels: visdiefjes, de ballerina’s van het luchtruim. Bidt tijdens de visvangst.
Zeer wijd verspreid over het noordelijk halfrond, van Europa tot Azië (zelfs Japan) en Noord-Amerika.

* Nachtegaal, Luscinia megarhynchos, Common Nightingale, Rossignol philomèle, Nachtigall *
Een warmbruin gekleurd vogeltje dat zich sporadisch laat zien maar met een jubelende zang. Onmiskenbaar.
Ik heb vaak staan luisteren naar nachtegalen die in dichte struiken verblijven, soms vang je een glimp van ze op.
De ‘Koning van de Zangvogels’ zingt ook in de nacht; gaal komt van ‘galan’, wat galmend betekent.
Nederland vormt ook voor deze soort de noordgrens van hun broedgebied. Ze overwinteren ten zuiden van de Sahel.

* Kleine karekiet, Acrocephalus scirpaceus, European Reed Warbler, Rousserolle effarvatte, Teichrohrsänger *
Onopvallende rietvogels met een uitbundige zang zijn de kleine karekieten. Vanaf april keren ze terug.
Ze bouwen komvormige nesten langs rietstengels. Die nesten zijn bijzonder in trek bij koekoeken.

* Koekoek, Cuculus canorus, Common Cuckoo, Coucou gris, Kuckuck *
Een zeldzame waarneming: kleine karekiet voert koekoeksjong, juli. Dat duurt dus nog een tijdje.
Waarschijnlijk door de industrialisatie van het boerenland is het aantal koekoeken dramatisch afgenomen.

* Boerenzwaluw, Hirundo rustica, Barn Swallow, Hirondelle rustique, Rauchschwalbe *
De eerste boerenzwaluwen zijn gemeld, maar ook op zo’n plaatje moeten we nog een paar maanden wachten.
Volgens een legende heeft de duivel een stuk hout naar de zwaluw gegooid, die hierdoor een rode kopwond kreeg
en een deel uit z’n staart moest missen. Wetenschappelijk: zwaluw van het platteland.
Mogelijk dat ‘zwaluw’ van het proto-germaanse swalwo komt, ‘gespleten stokje’, vanwege de gevorkte staart.

 
***
Recensie
Nabije vogels
Persoonlijke portretten en alledaags spektakel
Van der Helm en Van der Kolk, Noordboek Natuur 2021, ISBN 978 90 5615 545 2, € 17,50
Het gedrag van alledaagse vogels soms herkenbaar, soms verrassend beschreven en treffend geïllustreerd.
Klik hier voor een uitgebreide bespreking.