Auteurs
Theunis Piersma, Petra de Goeij,
Willem Bouten & Carl Zuhorn

Foto’s
Michiel Muller en vele anderen

Uitgave
Noordboek Natuur 2021
224 pagina’s, 21 x 23 cm
ISBN 978 90 5615 722 7
€ 22,50

Zij is de dochter van Sené, in het Bretons ‘Sinagote’. Een lepelaar die de helft van haar tijd in Bretagne doorbrengt en de andere helft op de Waddeneilanden. Op Schiermonnikoog heeft ze een tracker in de vorm van een zwart kastje op haar rug omgebonden gekregen.

De gegevens die zo’n tracker verzamelt, brengen de bewegingen van Sinagote nauwkeurig in kaart. Zo kunnen we al haar vliegbewegingen volgen. Verder heeft ze nog een aantal kleurringen om haar poten, zodat ze individueel herkenbaar is. En zo ben je als lepelaar niet meer een van de vele, maar een persoonlijkheid die voor de lezer gaat leven.

Omdat het nu een individu is, lees je vol bewondering over Sinagote. Je volgt haar op al haar wegen. Je leest over de gevaren die ze loopt, waar ze haar tijd precies doorbrengt, waar ze broedt enz. Dat wordt geïllustreerd met vele kaarten en foto’s. Minpunt zijn de verticaal afgedrukte bijschriften in een kleiner lettertype, vaak in de vouw van het boek, nogal onhandig.

Uitgebreid aandacht is er voor allerlei andere zaken gerelateerd aan lepelaars. Kleine waterstaatkundige ingrepen in de Kroonpolders op Vlieland blijken het voedselaanbod aanzienlijk te verbeteren. Andere lepelaars dan Sinagote volgen we op hun reis naar Spanje en de Banc d’Arguin voor de kust van Mauritanië. Ook weer rijk geïllustreerd met kaartjes. De tekst is niet dor wetenschappelijk, maar doordat er gesprekken met andere onderzoekers in zijn verwerkt, wordt het veel persoonlijker. De betrokkenheid van de wetenschappers spat ervanaf.

Lepelaars komen vrij zwijgzaam over, maar toch maken ze ook geluid. We noemen dat ‘oeken’, naar de klank van het geluid. Interessant is de vraag welke betekenis we aan dat oeken moeten toekennen. Is het niet alleen het onderhouden van contact, maar ook uitwisselen van informatie? Zoals Aboriginals in Australië zingend door de woestijn hun weg vonden, oeken lepelaars hun trekroute? En wisselen ze zo veranderingen in de trekroute uit?

Toen ik dit las moest ik aan het boek van Frans de Waal denken: Zijn wij slim genoeg om te begrijpen hoe slim dieren zijn? Zoals het gaat in de wetenschap: elk antwoord levert weer vragen op, ook het onderzoek naar het leven van lepelaars. Het mooie is dat de nieuwste inzichten over deze vogels ook voor een leek begrijpelijk beschreven zijn.