In en bij het bosje van boer Gust begon de schrijver zijn wetenschappelijke carrière. Het begon met het bont zandoogje, de Pararge aegeria. Aegeria was een bosnimf met profetische gaven en tevens beschermgodin van Rome. Ze gaf haar man Numa Pompillus wijze adviezen. Na zijn overlijden veranderde ze in een bron. Het bont zandoogje draagt zijn wetenschappelijke naam als een mythologische, wijze bosnimf. Een orakel, een bron van kennis en inzicht.

Dit wijze orakeltje loopt als een rode draad door het boek. Het heeft de vlinderprofessor en zijn medewerkers veel kennis opgeleverd door nauwgezet onderzoek. Zo ontdekte Van Dyck al gauw dat niet alle bonte zandoogjes zich op dezelfde manier gedroegen. Je hebt territoriale en zwervers. Uit later onderzoek bleek dan dat de lichaamsbouw tussen twee gedragstypen ook weer verschillend was.

Allerlei onderzoeken van vlinders worden beschreven. Zoals het klein koolwitje dat zijn vleugels bij rust niet helemaal samenvouwt. Juist die houding levert door de structuur en kleur van zijn schubben van de niet-dichtgevouwde vleugels, door weerkaatsing meer warmte op de borstspieren en het diertje heeft dan minder energie nodig om te vliegen. Zo vinden we in de tekst veel beschrijvingen van de manier en de resultaten van onderzoek.

Maar het gaat niet alleen over vlinders op microniveau. Onderzoek naar vlinders leidt tot grotere inzichten. Zo is voor een heidevlinder alleen de aanwezigheid van heide niet voldoende om zijn voortbestaan te waarborgen. Is er een dennenbos in de buurt voor bepaalde hulpbronnen? Zijn er de specifieke nectar- en waardplanten? Hoe is het gesteld met het microklimaat? Al die vragen bij elkaar zorgen ervoor dat je bij soortbescherming met een complex vraagstuk te maken hebt, waarbij je veel vragen moet stellen en naar het grote geheel moet kijken.

In het hoofdstuk ‘Dood door duizend steken’, een oude martelmethode, lezen we welke factoren allemaal een rol spelen bij de lagere aantallen vlinders, wat regelmatig tot uitsterven van een soort leidt. Het is niet een bepaalde factor, maar een combinatie van allerlei omstandigheden. Klimaatverandering, verdroging en verzuring, microklimaat, verstedelijking enz. spelen allemaal een rol. Voor de vlinders die het nog steeds redden, krijg je nog meer bewondering.

Dit boek gaat ook over gepassioneerde mensen. Je volgt de schrijver van vlinderjongen tot vlinderprofessor. Het is een getuigenis over verwondering voor het leven en hartstocht voor de wetenschap. Aan het eind van het verhaal lees je een vurig betoog voor de wetenschap en de wetenschappelijke manier van denken die hij aan zijn studenten mee wil geven.