Uitgave
Algemene Rekenkamer 2021
20 pagina’s

Twee jaar geleden kreeg ik het verzoek van een natuur- en landschapvereniging om in Vogeldagboek het ‘boerenlandschapsbeheer’ op een positieve manier onder de aandacht te brengen.

Mijn antwoord was dat ik dat graag wilde doen (ik schenk vaker aandacht aan goede initiatieven), maar ik wilde eerst vragen stellen waarop ik een onverbloemd antwoord wilde krijgen.

Je gaat toch niet ontkennen, vroeg ik hem, dat ondanks de positieve inzet van een aantal agrariërs er een desastreus landschap aan het ontstaan is? Akkers en graslanden zijn verdroogd, doodgespoten, overbemest waardoor er geen bloemen meer zijn, ook geen gezond bodemleven meer, ook geen insecten en dus ook geen vogels. Waarbij ik opmerkte dat boeren hiertoe min of meer ‘gedwongen’ waren omdat ze anders geen inkomen konden verwerven.

De afgelopen decennia zijn er miljoenen euro’s in projecten gestopt om akker- en weidevogels te redden. Ik vroeg hem ook of er over die geldstromen verantwoording wordt afgelegd zodat kosten en baten vergeleken konden worden. Is er een indicatie over hoeveel kuikens vliegvlug zijn geworden? Is er toezicht op de gesubsidieerde percelen, zodat die niet op ‘onproductieve’ grond liggen, bij bomen (kraaien, buizerds), tegen bebouwing aan, langs een weg, aan de rand van een kavel enz.

Ergens geld insteken zonder resultaat, is alleen maar verloren geld, schreef ik hem. Ik heb geen antwoord gekregen.

De Algemene Rekenkamer bevestigt in haar rapport van dinsdag wat iedereen die vaak in de natuur en op akkers en weilanden rondscharrelt, al wist: ondanks een toenemende bereidheid van boeren om weidevogels – en in dit geval specifiek de grutto – te helpen, komt er van dat beleid niet veel terecht.

Wat uitsluitend goede resultaten oplevert, is een hoog waterpeil waardoor gebieden plasdras komen te staan en er water in en rond greppels blijft staan. Dat levert voldoende insecten en bodemdiertjes op om (jonge) grutto’s in leven te kunnen houden. Zeker als er ook nog eens voorzichtig(er) met de gifspuit wordt omgegaan. Wat natuurbeschermers allang weten.

Helaas kiezen agrariërs om diverse redenen heel weinig voor dit ‘natte’ scenario: zij doen wel massaal aan legselbeheer, maar dat biedt de vogels nauwelijks rendement. Andere maatregelen, zoals (kruidenrijk) grasland met rust laten en het uitrijden van ruige mest, geeft wel iets betere resultaten, maar ook onvoldoende. De grutto en andere vogels hebben eigenlijk alleen maar baat bij nat land wat veel dierlijk voedsel opbrengt.

In 2000 waren er zestigduizend broedende gruttoparen in ons land, in 2020 nog geen dertigduizend, een dramatische afname. In 2020 werd € 33,4 miljoen in weidevogelprojecten gepompt, acht keer zo veel als in 2000, terwijl in diezelfde periode het aantal grutto’s is gehalveerd. “Daarom is onze conclusie dat het beleid van de minister van LNV om de grutto te beschermen niet heeft gewerkt”, aldus de Algemene Rekenkamer.

De minister noemt de kritiek van de Algemene Rekenkamer te eenzijdig en zegt dat er op veel terreinen positieve ontwikkelingen zijn. Al erkent ze dat deze nog niet vertaald worden in het omkeren van de dalende trend van de weidevogelpopulatie met de grutto als icoon. Volgens haar is het nieuwe Aanvalsplan Grutto een ‘uitstekende aanzet’ om grutto’s te beschermen. De Algemene Rekenkamer vraagt zich af waarom juist dit plan het tij voor de grutto’s wel zou doen keren terwijl andere plannen faalden. Het parlement moet daar een antwoord op geven. Om onze grutto’s te behouden kan dat alleen maar zijn: nat, nat, nat!

Hopelijk dat deze kritische noot van de Algemene Rekenkamer (hier is het rapport Waar is de grutto? te downloaden) nog enige invloed uitoefent en het mislukte weidevogelbeheer wordt omgebogen. Helaas was er in de media gisteren en vandaag nauwelijks aandacht voor het onderzoek: ondergesneeuwd in de nieuwslawines over Rutte IV, de coronapersconferentie, Marco Borsato en Max Verstappen. Een veeg voorteken.