Foto’s
Arie van ’t Riet

Tekst
Bram Langeveld

Uitgave
KNNV Uitgeverij 2022
192 pagina’s, 23 x 23 cm, harde omslag
ISBN 978 90 5011 870 5
€ 29,95

Een spookachtig maar bijzonder boeiend boek: Doorgelicht. Wie komt er nou op het idee om dode dieren met röntgenapparatuur door te lichten en daarvan foto’s te maken? Inderdaad, iemand die gewend is met dergelijke apparaten om te gaan, zoals de klinisch fysicus Arie van ’t Riet.

Na zijn pensionering mocht hij een verouderd röntgentoestel overnemen van het Deventer ziekenhuis en ging hij naar hartenlust de skeletten van allerlei dieren fotograferen, met als ‘versiering’ planten uit hun omgeving. Dat leverde een originele verzameling artistieke foto’s op.

Tot mijn verwondering kreeg ik een curieus inkijkje in het normaal verborgen binnenste van dieren. IJsvogels hebben lange snavels, dat kun je in het veld goed zien, maar op een röntgenfoto zie je pas goed hoe ‘wanstaltig’ groot de snavel en de kop van een ijsvogel zijn ten opzichte van zijn lichaam. Bij de aalscholver en andere visetende vogels ontdekte Van ’t Riet een puntvormig botje dat waarschijnlijk een rol speelt bij het vangen en inslikken van vissen. Een wezel met een jonge haas. De detailopnames van een egel. Verrassend om naar te kijken.

Mollen, egels, vleermuizen, vogels, vissen, amfibieën, ongewervelde dieren als wespen, libellen en sprinkhanen, slangen en zoogdieren, van al die dieren maakte de fotograaf met bloemen en planten een tafereel (biorama). Van dode dieren die verkeersslachtoffer waren of op een andere manier aan hun einde waren gekomen. Ze zijn niet gedood voor het maken van foto’s. Levende dieren blootstellen aan röntgenstralen is sowieso geen optie.

Om te voorkomen dat de illustraties van de pakweg honderd doorgelichte dieren een te saaie collectie zwart-witafbeeldingen zou worden, zijn foto’s afgebeeld met een witte achtergrond (en donkere botten) of een donkere achtergrond (met lichte botten). De planten zijn ingekleurd, waardoor levendige plaatjes zijn ontstaan. Het is geen boek om snel door te bladeren: de röntgenfoto’s tonen zoveel verrassende details, dat alle foto’s de nodige aandacht vragen. Gelukkig helpen de toelichtingen van de bioloog Bram Langeveld je een handje.

Dit is een onalledaags boek. Verbazingwekkend omdat je een kijkje krijgt in de dierenwereld dat je nergens anders ziet. Intrigerend omdat je de skeletten ziet maar wel in de samenhang met hun gehele lichaamsvorm. Kunstzinnig omdat de fotograaf zijn onderwerpen in een natuurlijk habitat heeft geplaatst. Dat samen met de informatieve teksten maakt dit een uitgave waar je niet gauw op uitgekeken raakt. Heel apart.