Auteur
Helen Pilcher

Vertaling
Thom van Hoek

Uitgave
KNNV Uitgeverij 2023
208 pagina’s, 15,5 x 23,5 cm, harde omslag
ISBN 978 90 5011 927 6
€ 24,95

Oorspronkelijke titel
How Nature Keeps Time:
Understanding Life Events in the Natural World
UniPress Books 2023

Boeken met veel (wetenschappelijke) feiten hebben me altijd geboeid. Ze geven in cijfers onomkeerbaar weer wat er gebeurd is. ‘De biologische klok’ brengt, met tal van afbeeldingen en infographics (luchtige illustraties met zoveel mogelijk info), op indringende wijze in woord en beeld hoe het leven zich in 3,5 miljard jaar heeft ontwikkeld.

In die periode is 98% (!) van de honderden miljoenen soorten uitgestorven. Er resteren nog zo’n negen miljoen soorten waarvan er, voornamelijk door menselijk toedoen, per dag dertig tot honderdvijftig verdwijnen. Dieren sterven duizendmaal sneller uit dan voor het ontstaan van de mens, de meest dodelijke soort op aarde.

Eén van de succesvolste dieren op aarde waren de dinosauriërs, die (in het Krijt) 170 miljoen jaar lang onze aarde bevolkten. De ‘voorouders’ van onze vogels. Uitgestorven door een meteorietinslag in Mexico. Massale uitsterving (massa-extinctie) kwam in veel geologische tijdperken voor, in het Perm zelfs meer dan 95% door een asteroïde-inslag of een gigantische vulkaanuitbarsting.

Bevers zo groot als beren, paddenstoelen zo hoog als bomen, libellen met de spanwijdte van kerkuilen. Mensen kunnen daar niet over geklaagd hebben zoals nu vaak het geval is over natuurverschijnselen. Trouwens, als we de ontstaansgeschiedenis van de aarde uitzetten op één dag van 12 uur, dan leeft de moderne mens nog maar drie seconden, wat hebben we nu eigenlijk te vertellen?

Interessant is ook om te lezen waarom huisvliegen zo makkelijk een doodklap met een opgerolde krant ontwijken. Hun tijdswaarneming is namelijk zo’n zes keer trager dan van een mens waardoor gebeurtenissen zich langzamer lijken te voltrekken en ze sneller (dan wij) kunnen reageren. Een hond neemt de tijd twee keer langzamer waar dan zijn baasje, een kat 1,4 keer en een paling 2,8 keer sneller.

Uiteraard komt Darwin ter sprake die met zijn opzienbarende evolutietheorie aantoonde dat levende wezens in de loop van de tijd veranderen. Als voorbeeld wordt de peper- en zoutvlinder opgevoerd, die zich telkens aanpaste aan veranderingen tijdens de industriële ontwikkeling. De evolutie gaat permanent door!

Biologische klokken hebben ook te maken met slaapritmes (honden 12-14 uur, katten 16-uur uur, mensen 8 uur; ik ben meer een hond dan een mens…), over seks (hengelvissen jaren, Perzische platwormen 2 seconden), over dodelijke seks, over de onsterfelijke kwal, over de tijd die het verteren van dieren (bijv. walvissen) duurt. En nog veel meer.

‘De biologische klok’ is een verrassend (veel onbekende feiten), intrigerend en zeer wetenswaardig boek over de biologische ritmes van het leven op aarde. Fraaie infographics geven een uitstekend beeld van de ontwikkeling van het leven op onze planeet.