Auteurs
Stanislas Wroza en Julien Rochefort

Vertaling
Ger Meesters

Uitgave
Noordboek Natuur 2024
376 pagina’s, 17,5 x 23 cm, harde omslag
ISBN 978 94 6471 085 4
€ 39,90

Oorspronkelijke titels
Identifier les oiseaux migrateurs par le son (Stanislas Wroza) 2020
en
La migration nocturne par le son
(Stanislas Wroza en Julien Rochefort) 2021

Vanwege de ondertitel kan ik het dubbele gevoel goed duiden dat mij bij gedeelten van dit erg verzorgde en mooi vormgegeven werk bekruipt. Het gaat mij om ‘het herkennen van trekvogels aan het geluid’. Dat is inderdaad een zeer belangrijk determinatiekenmerk bij het onderscheiden van de vogels die vaak hoog in de lucht en snel voorbij trekken. Maar hoe geef je op papier dan de trekgeluidjes weer?

Dat is hier gedaan door middel van fonetische omschrijvingen en door het weergeven van de sonogrammen. Dat zijn visuele weergaven van geluid in drie dimensies, gepresenteerd in de vorm van een grafiek met twee assen (tijd en toonhoogte). De kleur van de figuur wordt donkerder weergegeven, naarmate een roep helderder, krachtiger is.

Het zal wel aan mij liggen, maar die sonogrammen helpen mij niet echt om de roep van een vogelsoort te leren herkennen. Gelukkig zit er bij elke gepresenteerde soort ook nog een QR-code, zodat je op de mobiele telefoon het echte geluid erbij kan zoeken. De ontwikkelingen bij het opnemen van geluiden en het door de computer laten determineren van die geluiden gaat razendsnel. Ik vraag mij af of de tussenstap van een boek met codes om de waargenomen geluiden te ontleden, tegenwoordig nog wel nodig is.

Dat de auteurs ook oog hebben voor de moderne ontwikkelingen, blijkt uit het deel dat gaat over de nachttrek en het opnemen en digitaal laten determineren van de geluiden daarvan. Dit is een nieuwe tak van sport. Een beetje gek ook wel. Je stelt opnameapparatuur in, gaat lekker slapen en haalt de opgenomen nachttrekgeluiden overdag door de computer, die aangeeft welke vogelsoorten er zijn overgevlogen. Klinkt eenvoudig, maar er komt veel techniek bij kijken. Dat wordt allemaal prima uitgelegd.

Het grootste deel van het boek gaat echter over de herkenning van zo’n 450 soorten vogels tijdens de trek, onderverdeeld naar dagtrekkers, nachttrekkers en een paar afzonderlijk behandelde types (struiktrekkers, watervogels, roofvogels en enkele zeetrekkers). Per soort wordt een (kleine) foto getoond, plus een compacte beschrijving en het sonogram met QR-code.

De foto’s zullen trektel-amateurs niet veel verder brengen bij het op naam brengen van de vogels. De soorten zijn vaak zittend afgebeeld, terwijl juist het treksilhouet van belang is. Een foto per soort is veel te weinig, gelet op de verschillende kleden per seizoen, de verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes en tussen adulte en juveniele vogels. Daarbij komt dat een deel van de foto’s het broedkleed weergeeft, terwijl dit bij veel soorten al tijdens de trek is veranderd in overgangskleed naar de winter.