Auteur
Gerard Ouweneel

Illustraties
Elwin van der Kolk

Uitgave
Uitgeverij Liverse 2025
302 pagina’s, 15 x 21 cm
ISBN 978 94 92519 86 3
€ 19,95

Veel vogelaars hebben dezelfde ervaring als de toen tienjarige boekschrijver: een vogelbeleving tijdens je jeugd geeft richting aan de rest van je bestaan. Op een vakantie nemen zijn ouders hem mee op een excursie en ze krijgen daar een nest van een kiekendief te zien met jonge vogels. Boven hem roept een alarmerende man. Een indrukwekkende belevenis van jewelste.

Inmiddels zijn we 77 jaar verder en de auteur is nog steeds verknocht aan de bruine kiekendief. In zijn jonge jaren bezocht hij hun broedplaatsen in de buurt van Kinderdijk en op het natuurmonument De Beer. Daar bestudeerde de auteur ook hun trekgedrag. Latere reizen door Europa en over andere continenten brachten hem verder in contact met kiekendieven.

Bij de beschrijving van de in ons land voorkomende kiekendieven is het jammer dat illustraties ontbreken. Een plaatje met aandachtsstreepjes die je wijzen op de speciale kenmerken zeggen vaak meer dan honderd woorden. Ook zou het fijn geweest zijn wanneer kaartjes met de broed- en overwinteringsgebieden van de bruine kiekendieven opgenomen waren die Ouweneel en zijn metgezellen tijdens excursies tot ver in Afrika en Azië hebben gezien.

Bij zijn woonplaats in de Hoeksche Waard volgt hij een vijftal territoria en nesten. Het vereist veel volharding en doorzettingsvermogen om het wel en wee van de verschillende broedsels gedocumenteerd te krijgen. De landschappen waarin de vogels voor nageslacht proberen te zorgen, komen via zijn pen tot leven en je voelt de betrokkenheid van Ouweneel.

Dat blijkt ook wanneer hij een ingezonden brief stuurt naar de ANWB. Deze organisatie plaatste in De Kampioen een ronkende advertentie over de toeristische aanlokkelijkheden van Malta. De schrijver deed een boekje open over de gevaren die over het eiland trekkende vogels door extreme jacht lopen. Als reactie kreeg hij te horen dat die brief redactioneel niet paste…

Was de bruine kiekendief vroeger een vogel die alleen in rietmoerassen broedde, tegenwoordig zoekt hij ook akkers op om daar jonge vogels groot te brengen. Dat brengt weer speciale beschermingsmaatregelen met zich mee. Het is eigenlijk een wonder dat er nog zo veel kiekendieven zijn. Een opsomming van wat ze bedreigt: jacht, vogelgriep, recreatie, hoogspanningsmasten, windturbines en last but not least vogelfotografen.

Toch is Ouweneel optimistisch over het voortbestaan. Een bronpopulatie als voorheen in de Flevopolders hebben we niet meer. Het worden er wel minder, maar door de inzet van vele vrijwilligers, medewerking van boeren en het GKA, Het Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels, zijn we beter in staat de vogels te beschermen. Ook in België is het een zwaar beschermde vogel.

De illustraties van Elwin van der Kolk geven de karakteristieke houdingen van de bruine kiekendief prachtig weer. Wat mij betreft hadden dat er wel een paar meer mogen zijn. Achterin is een uitgebreide literatuurlijst opgenomen.