| Geboeid door het verleden Beschouwingen over historische ecologie
Redactie Uitgave
|
‘Geboeid door het verleden’ is het vierde deel van de reeks ‘vegetatiekundige monografieën’. Al eerder besprak ik twee boeken uit deze serie. Het leuke is dat de studenten fris van de lever onderzoeken doen, die voor de geïnteresseerde leek vaak veel nieuwe kennis over de samenhang in de natuur opleveren, met de nadruk op het botanische gedeelte.
Dit deel gaat over de historische ecologie, dat wil zeggen de gezamenlijke studie door landschapshistorici en ecologen van de natuurlijke en halfnatuurlijke systemen uit het verleden. Alle huidige landschappen vinden hun basis in de geschiedenis, en zijn slechts daaruit goed te begrijpen. In het eerste hoofdstuk wordt een beeld geschetst van het Nederlandse landschap aan het eind van de Middeleeuwen. De opvallende conclusie is dat de invloed van de mens op het landschap zelfs in die tijd al zeer ingrijpend zal zijn geweest. Een ander interessant hoofdstuk behandelt de geschiedenis van de door de wilde kievitsbloemen bekende hooilanden in het benedenstroomse deel van de IJssel. De komst van de mens in dit gebied en zijn beïnvloeding van de waterhuishouding heeft voor een bijzondere soortensamenstelling gezorgd, die echter voortdurend aan verandering onderhevig is geweest en nog is. Over de Peel is lang gedacht dat het hoogveen tot ver in de negentiende eeuw nagenoeg onaangetast is gebleven, en daarna door grootverveners in korte tijd is gedecimeerd, waardoor nu nog slechts restanten zoals de Grote Peel, de Deurnese Peel en het Mariapeel zijn behouden. Hier wordt echter betoogd dat al in de Middeleeuwen is begonnen met weliswaar kleinschalige, maar door de omvang toch omvangrijke verveningen; waarschijnlijk is het hoogveen van de negentiende eeuw nog slechts een kwart van het oorspronkelijke hoogveen. Erg interessant vind ik ook het hoofdstuk over de Amerikaanse vogelkers. Dit exotische houtgewas heeft onder terreinbeheerders een slechte naam, omdat het andere, inheemse struiken zou verdringen en de biodiversiteit in een gebied zou verminderen. Dit blijkt slechts ten dele waar. In het duingebied is dit, gelet op een aantal specifieke milieufactoren, zeker aan de orde, in andere gebieden (met name de arme zandgronden in het oosten van ons land) kan men de nodige vraagtekens bij de intensieve bestrijding zetten. Het lijkt erop dat deze plant uiteindelijk gewoon gaat passen in een dergelijk gebied, en niet alleen nadelen, maar ook voordelen voor de biodiversiteit biedt. Ook dit deel van de reeks is voor ecologen, natuurbeheerders en geïnteresseerde leken zeker de moeite waard. Ik ben benieuwd of er nog meer delen zullen volgen. Het begint een mooie serie te worden. Ronald Klingers, 21 mei 2013 |
