Auteur
Jip Louwe Kooijmans

Illustrator
Elwin van der Kolk
​
Uitgave
KNNV Uitgeverij 2014
96 pagina’s, 21 x 23 cm
ISBN 978 90 5011 466 0
€ 14,95

Jip Louwe Kooijmans is de specialist stadsvogels van Vogelbescherming. Dat bewees hij al eerder met Stadsvogels (in 2009 besproken). In dit nieuwe boek gaat hij voort op het ingeslagen pad, nu meer inzoomend op de bebouwde omgeving.

Louwe Kooijmans onderscheidt negen verschillende typen wijken binnen de stad, te weten historische kern, arbeiderswijk, tuinwijk, uitbreidingswijk, het nieuwe bouwen, Vinex en stedelijke vernieuwing, moderne nieuwbouw, bedrijventerrein en stadspark.

Al die typen komen voor in zowel het hoger gelegen deel van Nederland als in het gedeelte onder zeeniveau, die van elkaar onderscheiden worden. Op deze wijze bespreekt hij achttien verschillende habitats.

Mede door de resultaten van het intensieve telwerk van vele vrijwilligers in het kader van het SOVON/Vogelbescherming-project MUS (Meetnet Urbane Soorten), is het gelukt om voor al die leefomgevingen referentiebeelden te bieden. Daardoor kunnen mensen die geïnteresseerd zijn in de vogels in hun stad, bepalen of die omgeving optimaal is ingericht voor het type stadsvogels die je daar zou kunnen verwachten.

Om te kunnen duiden welke vogelsoorten in welke wijktypen voorkomen en waarom, is een wat afwijkende indeling van vogelsoorten ontwikkeld: de stadsvogelgildes. Deze gildes groeperen de verschillende vogelsoorten niet naar familie of geslacht, maar naar de voornaamste nestplaatskeuze en broedbiotoop.

De volgende gildes worden onderscheiden: huizenbroeders, (half)holenbroeders, struikvogels, boomvogels, park- en tuinvogels, water- en moerasvogels en pioniers. De 63 vogelsoorten die geregeld in de stad voorkomen zijn in die gildes ingedeeld, en in een overzichtelijke tabel geplaatst. Vogelsoorten benutten echter niet alleen hun favoriete biotoop, maar ook andere delen van de stedelijke omgeving. In de tabel is dit ook aangegeven.

Wat is nu het doel van deze indeling? Het gaat Louwe Kooijmans net als in zijn vorige boek om het beschermen van de stadsvogels. Deze indeling biedt de mogelijkheid om het voorkomen van bepaalde vogelgemeenschappen (de gildes) te verklaren met de kenmerken van de diverse stadswijken. En dat biedt weer de mogelijkheid om bewuster met de omgeving om te gaan en om met soms simpele maatregelen de stedelijke biotoop voor vogels te verbeteren.

Dat beschermen gaat in diverse stappen: eerst inventarisatie; dan vergelijking met het referentiebeeld uit het boek, vervolgens analyse van de verschillen per vogelgilde en de oorzaken daarvan, bescherming door het wegnemen van knelpunten bij de gildes (de drie V’s: voortplanting [nestgelegenheid], veiligheid [voldoende dekking] en voedselaanbod) en ten slotte het blijven monitoren met eventuele aanpassing van de beschermende maatregelen.

Misschien ziet het er door deze summiere samenvatting wat ingewikkeld uit, maar het is Louwe Kooijmans gelukt om dit allemaal heel duidelijk uiteen te zetten.

Ronald Klingers, 21 april 2014