Eens in de zoveel tijd verschijnt er een boek, waarvan ik zou willen dat alle natuurliefhebbers het zouden lezen. Dit is zo’n boek. Want in nog geen honderd bladzijden wordt helder uit de doeken gedaan hoe het zit met de natuurbescherming, in het bijzonder in ons eigen land.

Waarom is het zo belangrijk om de natuur te beschermen? Wat weten we eigenlijk (maar) van de natuur? Welke misverstanden zijn er over de bescherming van de natuur in eigen land? Dat zijn maar een paar van de vragen die indringend aan de orde komen.

Eigenlijk is Wilde apen het best te omschrijven als een pamflet waarin harde noten worden gekraakt. Zo krijgt de overheid van onder uit de zak over het verkeerde ammoniakbeleid. De nieuwe PAS-regeling wordt daarbij een typisch Haags verzinsel genoemd dat zowel de kool als de geit probeert te sparen.

Zo krijgen de grote terreinbeheerders ervan langs, die steeds meer natuurterreinen voor iedereen ontsluiten en niet toezien op handhaving van de toegangsregels (honden!). Maar Berendse signaleert ook de positieve resultaten van goede acties om de natuur te beschermen.

‘Wilde apen’ kent een mooie opbouw. Uitgelegd wordt waarom de mens het vroeger niet kon helpen dat we de natuur onderdrukten. Dat zit in onze stammengedachte, die we van de apen hebben meegekregen. Racisme zat en zit nog steeds in onze aard. Wie niet tot onze groep behoort, mag verdwijnen.

Maar daar is altruïsme naast gekomen, een zich ontwikkelende vaardigheid bij mensen. Eerst kregen we compassie met andere mensenrassen (bijvoorbeeld afschaffing slavernij), daarna ook met dieren (maar eerst de meest nabije soorten, insecten rammen we nog steeds met plezier dood) en met sommige planten. Deze eigenschap, hard nodig om als soort te overleven, wordt steeds belangrijker. We moeten leren inzien dat de natuur ons niet nodig heeft, maar wij wel de natuur, waar wij slechts een onderdeeltje van zijn.

Zover is de mens echter nog niet. In onze ontwikkeling daarnaartoe is er een oplossing nodig voor de huidige vraagstukken van de natuur. Berendse schetst die problemen, en geeft aan dat je daar niet vrolijk van wordt. Maar hij heeft ook een goede oplossing. Die heeft te maken met een andere kijk op en een andere opzet van onze landbouw. Ik ga niet verklappen welke oplossing hij aandraagt. Hopelijk wil de lezer dat zelf gaan ontdekken. Ik was in elk geval onder de indruk.

Ronald Klingers, 4 november 2016