Het is 11 september. De schokkendste dag uit de hedendaagse geschiedenis, met verwoestende gebeurtenissen en onmetelijk menselijk leed in de nasleep. Vergeleken daarmee is de warrige Nederlandse politieke situatie van totaal ondergeschikt belang. Toch volg ik alles nauwgezet, wat mijn grijze cellen bepaald niet kalmer stemt. Dan hoor ik een klap op de deurmat, een boek. Van Achilles Cools. Ik weet meteen: dit biedt ontspanning in woelige tijden en het wordt ongetwijfeld genieten, want wat heeft die man, naast zijn kunstzinnige uitingen, mij al veel leesplezier bezorgd. Ben direct gaan lezen en kon niet meer stoppen.

De oorzaak van alles is de vrouw van Pierre die gek wordt van de mieren in en rond haar huis. Het wordt onleefbaar, Pierre denkt zelfs aan de gifspuit. Maar Achilles biedt een oplossing: hij verhuist het mierennest in een zwoele nacht, zodat de mieren niet onderkoeld raken en doodgaan, naar zijn iets verder gelegen zandkasteeltje in De Liereman. De operatie wordt uitgevoerd met kruiwagens terwijl mieren over de lichamen kruipen van de drie transporteurs. Het is gelukt: in het bos naast het huis van Achilles en zijn maatje Brénine herbouwen de mieren hun koepelnest.

De lol duurt een week. Daarna verhuizen de mieren in een rechte lijn naar de kennelijk aantrekkelijker tuin waar uiteindelijk een prachtige mierenhoop ontstaat. Vrienden uitnodigen kan niet meer want ze zijn overal en vallen uit de spar boven op je kop. Maar zo’n mierengemeenschap boeit natuurliefhebber Cools mateloos en hij gaat ze bestuderen zoals hij eerder deed met ‘zijn’ beroemde kauwen.

Mieren zijn zo oud als dinosaurussen. Ze hebben na de mens het meest complexe communicatiesysteem, niet verbaal maar chemisch. Mieren vormen matriarchale staten, hun kolonies omschrijft Cools als ‘ultieme superorganisaties’. Elke individuele mier is dienstbaar aan de belangen van het geheel. Een mierenhoop, in dit geval gaat het om de kale bosmier (Formica polyctena), is het toevluchtsoord en het leefgebied van honderden (parasiterende) insectensoorten. Het is een ongelooflijk complexe en fascinerende samenleving.

Achilles Cools heeft zich als scherp observator vastgebeten in de mierenhoop in zijn tuin. Daarom is dit niet alleen een spannend boek over de ontwikkeling van de bosmierenhoop en zijn bewoners vlak bij zijn tuindeur, maar geeft het ook waardevolle diepte-informatie over het leven van mieren. Met sfeervolle tekeningen.

“Bosmieren zijn een grootmacht waarmee iedereen rekening dient te houden. Met hun aantallen hebben ze veel greep op de natuur. Dat hebben wij ook, maar wij doen het verkeerd”, zo verwoordt Cools nog maar eens de grote zorgen van hem en andere natuurliefhebbers over de toekomst van onze planeet.

Conclusie: de sores van deze wereld was tijdens het lezen van dit meeslepende epistel even vergeten, en als wij mensen onszelf zo nodig willen verdelgen, zullen er altijd nog mieren zijn. Koning Salomo wist het al: die zijn wijs!