Auteurs
Fred Hustings en Kees Koffijberg

Fotoredactie
Harvey van Diek

Kaarten en grafieken
Jan Johan ter Poorten

Uitgave
Sovon en Kosmos 2021
372 pagina’s, 15 x 22 cm, harde omslag
ISBN 978 90 2157 645 9
€ 40 (na 25-2-2002: € 50)

Ruim een eeuw Nederlandse broedvogels in beweging

Verschenen of verdwenen

Mensen houden niet van veranderingen. Als onze zekerheid in het geding is, worden we onzeker. Toch zijn wij zelf verantwoordelijk voor de zeer ingrijpende veranderingen op onze aardbol, wat zijn weerslag heeft op de natuur om ons heen. Om bij vogels te blijven: soorten verdwijnen, nieuwe soorten komen erbij.

In het heel interessante boek ‘Verschenen of verdwenen’ worden veranderingen in de broedvogelstand in Nederland sinds 1900 gedetailleerd beschreven. Over de ondergang van vogels als kuifleeuwerik, griel, ortolaan en goudplevier en de opkomst van nieuwe soorten als zeearend, steltkluut, kraanvogel en slechtvalk.

Het boek beschrijft zeventig soorten, twaalf verdwenen, 49 verschenen en negen exoten. Meer nieuwe species dus dan verdwenen soorten. Maar het betreft dan vaak nog maar kleine aantallen nieuwe broedvogels, zoals visarend, kraanvogel, buidelmees en het is de vraag of die hier een stevige poot aan de grond krijgen. Sinds 1900 hebben trouwens 227 vogelsoorten in ons land gebroed.

Ook zijn er diverse nieuwe exoten als broedvogel gekomen, zoals de casarca en de grote Canadese gans. De brandgans wordt niet als exoot bestempeld, hoewel ik enkele tientallen jaren geleden rond diverse siervijvers al jonge brandganzen zag rennen. Vermengd met ‘wilde’ brandganzen is het nu een talrijke broedvogel.

Een uitgebreide analyse hebben de auteurs gemaakt van de vraag of en in welke mate de klimaatverandering een rol speelt bij het vertrek of de vestiging van vogelsoorten. Een eenduidig antwoord valt daarop niet te geven.

In het zo sterk veranderde Nederland broeden nu meer (187 soorten) vogels dan rond 1900 (148), concluderen de auteurs, “terwijl het totale aantal broedvogels ongeveer gelijk bleef”. Dat is een opmerkelijke opvatting, omdat recent uit onderzoek van de Engelse vogelbescherming (RSPB) en BirdLife International is gebleken dat de landen van de Europese Unie thans zeshonderd miljoen minder broedvogels herbergen dan in 1980!

Los van dit actuele cijfer worden in ‘Verschenen of verdwenen’ alle ontwikkelingen sinds 1900 per broedsoort geschetst met overvloedige informatie en foto’s (te veel nestfoto’s, volgens de auteurs vanwege historische, documentaire en/of esthetische waarde). Een waardevol document!