Vrijdag 9 mei 2003 – Jagende velduil en grote keverorchis

Ik stond op het punt om naar de koffie te gaan, het was zo rond half 9, en ineens was hij daar, de vogel waar ik vanmiddag een paar uur en vanavond anderhalf uur op had staan wachten: de velduil. Twintig, dertig seconden lang zweefde hij loerend over de begroeide grondhopen zo’n honderd meter ten zuiden van het oost-westpad. Daarna volgde een duikstoot en weg was ‘ie, nog een tijdje gewacht maar hem niet meer gezien.

Dat is op zich niet zo verwonderlijk, want als vogels broeden houden ze zich gedeisd, vallen ze het liefst zo min mogelijk op om de veiligheid van hun kroost niet in gevaar te brengen. Dat er sprake is van, tenminste, één broedgeval, lijkt me zeker. Een aantal weken geleden vlogen er telkens vier, volgens sommigen zelfs vijf, velduilen rond in het gebied waar Staatsbosbeheer volop bezig is met terreinwerkzaamheden. Maar ook SBB weet hoe zeldzaam velduilen in ons land geworden zijn, met nog maar enkele tientallen broedgevallen, voornamelijk op de Wadden. Daarom was besloten de werkzaamheden stop te zetten om de vogels een eerlijke kans te geven.

De afgelopen weken echter waren de vogels niet meer gezien en ontstonden er twijfels of ze inderdaad waren gaan broeden. Ik denk dat er ook niet veel vogelaars meer op de bewuste plek zijn gaan kijken, het nieuwtje was er een beetje af. Deze week kreeg ik het signaal dat SBB de werkzaamheden wilde hervatten, ook eigen observaties hadden geen velduilen meer opgeleverd. Daarom was ik vanmiddag een tijdje wezen kijken, hoewel de kans overdag natuurlijk erg klein is. Vanavond opnieuw, want het zou toch wel heel erg sneu zijn als iemand een spa zou zetten in een nest jonge velduilen.

Rond 7 uur was ik aanwezig, het was erg stil, behalve dan dat ik voor de tweede keer in twee weken door een loslopende hond werd aangevallen. Een keer een vieze broek, vanavond sprong ik van mijn fiets want die hond zag er net zo uit als in de serie Magnum, beviel me helemaal niet en ik moest mijn fiets als schild gebruiken. Geprobeerd op het terrein voor de kassen wat territoria vast te stellen, ik vermoed tenminste twee grutto’s en vijf kieviten, ook enkele scholeksters en een witte kwik met voedsel in z’n snavel. Opvallend was het opvliegen van een watersnip, ik heb altijd begrepen dat als je midden mei nog een watersnip ziet, er bijna zeker sprake is van een broedgeval, en dat is tegenwoordig in het westen ook al een bijzonderheid.

Een groene specht hield me nog een tijdje bezig, de vogel zat zich te poetsen en me uit te lachen, met moeite een fotootje kunnen maken, en omdat het mijn eerste groene specht is, heb ik het afgedrukt, al staat de vogel er niet zo mooi op. En opeens dan de velduil, er schoot een golf van opwinding door me heen, zo’n mooie, bijzonder vogel die vlak voor me aan het jagen was, als bewijs dat ze hier een geschikte broedplek gevonden hebben!

Groene specht (Picus viridis) in het Balijbos.

Vanmiddag trouwens ook al een aardige belevenis. Op een donker plekje, zeg maar een duistere uithoek, van het Zoetermeerse Westerpark groeit en bloeit een zeldzame orchidee, de grote keverorchis. In Zuid-Limburg komt deze eenvoudig ogende orchidee vrij veel voor, verder ook nog wel op enkele andere plaatsen in ons land, voor Zoetermeer en omgeving is het een bijzonderheid. Als je het plantje niet weet te staan, fiets je er makkelijk voorbij omdat het nogal onopvallend is. Toch staat het hier nu al weer voor het vierde jaar. Aan de westzijde van het park, op de gebruikelijke plek, zong een nachtegaal. Aan de andere kant bij het nest van een groene specht wezen kijken, in de buurt hoorde ik wel groene spechten roepen, maar bij die boom was het doodstil, en door het dichte gebladerte
was het nestgat nauwelijks meer te zien.

Grote keverorchis (Listera ovata) in het Westerpark.

Heel wat kleurrijker zijn de orchideeën in de natuurtuin, ze staan volop in bloei. Maar wat voor soort orchideeën zijn het nu precies? Brede orchis? Lijkt er sterk op. Of ook wat gevlekte orchissen? Er wordt gezegd dat er hybrides staan van de gevlekte en de brede orchis. De foto hieronder is waarschijnlijk een brede orchis, de onderste foto zou wel eens een gevlekte orchis kunnen zijn.

Brede (of Breedbladige) orchis (Dactylorhiza majalis majalis).

Gevlekte orchis (?) (Dactylorhiza maculata).