Svein Haaland

Vertaling en bewerking

Geert de Blust, Herbert Diemont en Jan Jansen

Uitgave

KNNV, Zeist en Natuurpunt, Mechelen

172 pagina’s, 24,5 x 17,5 cm, harde omslag

ISBN 90 5011 187 4

Prijs

€ 19,95

Uitgevers van (natuur)boeken verrassen soms met onvervalste pareltjes. Boeken die afwijken van bekende patronen en thema’s en die boeien van de eerste tot de laatste pagina.

Het paarse landschap is zo’n boek. Het gaat over de heide, een cultuurlandschap van Noorwegen tot Portugal, dat vijfduizend jaar lang voor duurzame landbouw zorgde en het gezicht bepaalde van grote delen van West-Europa. Vijf millennia opgaan en blinken, in een eeuw tijd verzonken. Er resteert nog maar een fractie van de ‘grote stille heide’.

In de Steentijd werden grote bossen platgebrand zodat boeren open plekken kregen voor hun vee. Daar ontstonden heidevelden, met struikhei als bron voor voedsel (niet zo voedzaam als gras maar wel het hele jaar door groen) en tal van andere toepassingen.

Om te zorgen dat de heide niet door bomen overwoekerd zou worden, werden op vakkundige manier telkens stukjes heide afgebrand. De boeren hadden een hard bestaan maar wisten precies genoeg van hun grond te halen om van te leven. Duurzame landbouw, waarbij natuur en milieu niet werden aangetast.

Door de bevolkingsgroei, de drang om meer te produceren en de snelle technologische ontwikkeling is de heide teloorgegaan. Het boek beschrijft de handel en wandel van de heide en de heideboeren op een levendige manier, met korte hoofdstukken, tal van interessante wetenswaardigheden en schitterende foto’s.

Over de kunst van het branden, het heidebier waaraan je dood kon gaan, de steltenherders van Gascogne, de heiboer als imker, visser, kaasmaker, wijnbouwer of pottenbakker, dagboekfragmenten van een godvrezende (het woord heiden komt van heide) Deense heideboer uit de negentiende eeuw, over de strijd tegen de wolven, de frettenjacht, over heide en kunst, over dwaallichten en podsol.

Uiteraard komen ook de specifieke flora en fauna van de heide aan bod, de zoogdieren, de jachtvelden van de zandhagedis, de korhoenders en de talloze graspiepers en het heidehaantje, de grootste vijand van de struikhei. In dit van oorsprong Noorse boek zijn speciaal voor Nederland en België enkele artikelen en foto’s toegevoegd.

SAMENVATTING

Een van begin tot einde fascinerend boek over de opkomst en de ondergang van de heide(boeren), over een cultuurlandschap dat vijfduizend jaar lang het gezicht van West-Europa bepaalde. Boeiend geschreven, prettig leesbaar vormgegeven en met indrukwekkende foto’s.