Vraag:
Mag een jager buiten het jachtseizoen dat loopt van 15 oktober tot en met 31 januari houtduiven schieten? En hoe verhoudt zich dat tot de (Europese) EG-Vogelrichtlijn?
Antwoord:
Ja dat mag mits…, en de EG-Vogelrichtlijn maakt dit mogelijk.
Toelichting:
Om met het laatste te beginnen: de EG-Vogelrichtlijn is een 'hogere wetgeving' dan onze nationale wetgeving, de Flora- en faunawet. De (nationale) wetgevers van de EG-landen moeten de EG-Vogelrichtlijn vertalen in hun eigen wetgeving. In Nederland is dit gebeurd in de Flora- en faunawet.
In de EG-Vogelrichtlijn is bepaald dat beheer en regulering aan regels zijn onderworpen. Er mag op grond van de EG-Vogelrichtlijn - onder voorwaarden - zowel aan schadebestrijding als aan jacht worden gedaan.
Om aan die voorwaarden te voldoen zijn in onze nationale Flora- en faunawet grenzen gesteld en zijn er voorschriften aan verbonden. Europees-wettelijk gezien heeft de Nederlandse wetgever aan zijn verplichtingen voldaan, hoewel de Europese regelgever toch nog wel enkele vraagtekens stelt. Daarover horen we te zijner tijd van de Europese Commissie.
Dat is echter voer voor wetgevingsjuristen en daar kunnen wij op dit moment verder weinig mee. Overtredingen van de Europese Vogelrichtlijn kunnen bij burgers niet gehandhaafd worden, alleen de nationale overheid moet zich dat aantrekken.
Het lastige in de Flora- en faunawetgeving is, dat er een verschil bestaat tussen beheer en schadebestrijding enerzijds en jagen anderzijds. Jagen mag in bepaalde perioden per jaar op bepaalde diersoorten, ongeacht of er schade is, maar beheer en schade bestrijden zijn afhankelijk van een bepaalde noodzakelijkheid.
Terug naar onze jagers die schade aan het bestrijden zijn. Artikel 65 van de Flora- en faunawet is hiervoor van belang. Houtduiven staan op de zogenaamde 'landelijke vrijstellingslijst' die in dit artikel bedoeld wordt, omdat zij schade kunnen aanrichten.
Niet álle schade stelt hen vrij van wettelijke bescherming, maar alleen als er belangrijke schade aan gewassen, vee, bossen, bedrijfsmatige visserij en wateren, of schade aan de fauna, voorkomen moet worden.
Groendesk AID 030 - 66 92 640
spoedgevallen buiten kantooruren 045 - 54 66 230
.
Tevens is in dat artikel bepaald dat deze schadebestrijding mag plaatsvinden ter voorkoming van in het huidige of komende jaar dreigende schade, die zal optreden binnen de grenzen van het werkgebied van de wildbeheereenheid waarin die gronden zijn gelegen. Dat mag de jager niet zomaar uit zijn duim zuigen, maar dat moet hij kunnen onderbouwen; er moet een causaal verband zijn tussen de noodzaak van het beheren of bestrijden, en de schade.
Bovendien staat in het artikel 65 dat dit slechts is toegestaan als er geen andere bevredigende oplossing bestaat en indien er geen afbreuk wordt gedaan aan een gunstige staat van de instandhouding van de soort. Er moet dus zo mogelijk gekozen worden voor een andere oplossing dan doden, bijvoorbeeld door gebruik te maken van vogelverschrikkers of knalapparaten. Het 'nee, tenzij'-principe is een belangrijk uitgangspunt van de Flora- en faunawet.
Houtduif
Tevens moet men voor het schade bestrijden of beheren de schriftelijke toestemming van de grondgebruiker hebben. De grondgebruiker bepaalt als het ware bij schade of er überhaupt wel mag worden bestreden en door wie.
Boven alles blijft ook de zorgplichtbepaling van de Flora- en faunawet van toepassing; zorgvuldigheid en terughoudendheid ten aanzien van het dier zijn daarin belangrijke kenmerken. Ouderdieren doodschieten, wetende dat dit creperende jongen in de nesten tot gevolg zal hebben, mag niet aan de orde zijn.
Jagers die besluiten eens lekker op de duiventrek te gaan zitten en daarbij tientallen duiven schieten, leggen de wet verkeerd uit en geven zeker een verkeerd signaal af aan de andere gebruikers van de natuur.
Wat te doen?
Wat moeten we nu doen als we een jager met een geweer bezig zien met ‘beheren’ en ‘schade bestrijden’? Hoe moeten we de rechtmatigheid controleren of het schieten zelfs laten stoppen? Een burger beleeft alleen de knallen en het plotsklaps uit de lucht vallen van mooie vogels, maar er zit wel een juridische wereld achter waarop de jager zich kan, zal en mag beroepen.
Het probleem is dat de ‘burger’ niet zoveel mogelijkheden heeft. De Flora- en faunawet kan bijna uitsluitend ‘strafrechtelijk’ worden gehandhaafd. Dat wil zeggen: alleen een ‘opsporingsambtenaar’ heeft de mogelijkheden om de zaak te controleren en te beoordelen.
Dan moet je wel opsporingsambtenaren hebben die de tijd hebben voor een dergelijk klusje en er ook de kennis van hebben… Daar nu wringt de schoen; een rij- en kentekenbewijscontrole wordt vele malen per dag uitgevoerd maar wie controleert er dagelijks schietende mannen – en vrouwen – die ergens in een sloot zitten gekropen?
De opsporingsambtenaar doet meestal weinig ervaring op en zijn kennis van de materie blijft daardoor helaas minimaal. Er zijn soms goedwillende ‘veldwachters’ die een gefundeerde klacht van burgers best willen onderzoeken. Met een beetje uitleg erbij zouden zij bij de controle een heel eind kunnen komen.
Ik weet het, het is mager wat ik u kan aanreiken, maar ík heb dan ook niet de Flora- en faunawet ontworpen. Een ingewikkeld en lastig te controleren onderscheid tussen jagen en schadebestrijden had er voor mij niet hoeven te zijn. Voor de houtduif in kwestie maakt het ook niet uit door welke wettelijke grondslag hij wordt beschoten. Ik denk dat het al een signaal is aan de wetgever als hij ziet hoeveel mensen zich ergeren aan het schadebestrijden door het schieten met jachtgeweren.
Als we met ons allen hiervoor voldoende geld over hebben – als preventieve maatregelen niet helpen – kunnen we de natuur ook anders beheren. We betalen de werkelijke schade (als die objectief is vastgesteld) aan de boer en alleen in uitzonderlijke – individuele – gevallen wordt het geweer gehanteerd. Dát kun je aan de burger uitleggen.
Geef daarom de partij van uw politieke kleur voldoende argumenten om in de Tweede Kamer de minister van LNV een schrobbering te geven. Zo doen jagers-lobbyisten dat ook, maar dan omgekeerd. Ik denk dat je de minister daar zelfs nog een plezier mee doet, want hij is toch ook voor het terugdringen van de regeldruk en het veiligstellen van het inkomen van de boer?
Nu vinden velen dat de houtduif ‘vogelvrij’ is Wees gerust, ik kan dat begrijpen, hoewel het juridisch gezien niet juist is. U vóélt zich misschien machteloos, maar u bént het niet.
Belt u dus altijd de politie of de Algemene Inspectie Dienst van het ministerie van LNV als u misstanden ziet, of als u dénkt dat deze er zijn! Alleen zij kunnen iets uitrichten. En als ze niet komen?, zie dan hierboven. In dat geval zitten de klachten wél in de computers van de politie en AID.
Jan Hurkmans
Milieuvizier Opleiding en Advies
21 augustus 2006
