Als ik eet, gebruik ik mijn ogen, mijn neus, mijn tastzin, mijn smaakzintuigen. Intussen coördineren mijn hersenen alle handelingen en waarnemingen. Bij dieren is dat niet anders. Leeuw, spin, roerdomp, ze zijn uiterst geconcentreerd als ze een 'hap' nemen.

Een heleboel over de werking van mens, plant en dier is nog onduidelijk. De laatste jaren zijn er spectaculaire ontdekkingen gedaan, maar er blijven nog legio 'grote' vragen onbeantwoord.

Ik heb maar een 'kleine' vraag: waarom steekt een roerdomp zijn snavel in het water als hij op visjes en andere waterbeestjes jaagt? Mijn vraag van een paar weken geleden heeft heel wat reacties opgeleverd, van deskundigen, van mensen die zelf ervaringen hadden en verder allerlei suggesties.

Een lezer meldde dat hij een blauwe reiger in zijn vijver had zien vissen door olie te verspreiden. Lokaas? Op dit spectaculaire bericht volgden diverse reacties over reigervet of - olie. Of dit allemaal visserslatijn is of niet: hierover komt een apart Vogeldagboek.



Noch in vogelliteratuur noch van deskundigen die ik gevraagd heb noch uit eigen waarneming blijkt maar iets dat een roerdomp een vloeistof verspreidt. Dit vet zou tussen de tenen moeten zitten. Als roerdompen jagen, staan ze overigens vaak met hun poten op het riet.

De afgelopen weken heb ik op korte afstand met mijn telescoop urenlang naar vissende roerdompen gekeken. Ze sluipen naar een jachtplek, schuiven hun indrukwekkende hals helemaal uit en laten hun snavel zachtjes in het water glijden.

Soms alleen het puntje, meestal tot aan de neusgaten. Uit die snavel komt niets, geen olie of vet. Met de telescoop op zo'n korte afstand kan je elk detail observeren en zou elke vloeistoflozing te zien zijn. De poten zijn ver van de snavel verwijderd en 'doen niet mee'.

De roerdomp kijkt in het water, met ogen die zowel vooruit als zijwaarts kunnen zien. Hij beweegt soms even zijn oog naar een iets andere stand. Hij draait zijn kop waardoor de snavel met een andere hoek in het water steekt.

Als hij kleinere dieren als bloedzuigers of andere organismen pakt, gaat dat meestal vrij behoedzaam met weinig beweging. Pakt hij een visje, dan zie je zijn kontveren trillen en pats vliegt de snavel naar beneden. De meeste vissen die hij bovenhaalt, zijn voorntjes en baarsjes.

Conclusie uit alles wat ik gezien en gehoord heb: een roerdomp vist met zijn ogen, zonder vet.

Blijft de vraag recht overeind waarom zijn snavel het water ingaat. Omdat hij een kortere nek dan een reiger heeft en alvast zijn snavel dichtbij de prooi brengt? Kan hij beter mikken doordat hij via de snavel de lichtbreking kan taxeren? Hoewel: ik heb ze ook zien vissen zonder snavel in het water en dan kunnen ze de lichtbreking ook goed inschatten.

Lijkt zijn snavel op een rietstengel waarachter visjes willen gaan liggen? Zitten er tastzintuigen in de snavel die trillingen opvangen? Misschien zijn er nog wel andere mogelijkheden.

Al met al lijkt het mij heel goed denkbaar, en eigenlijk ook logisch, dat een roerdomp gebruik maakt van een combinatie van zijn zintuigen. De ogen traceren de prooi, met hulp van andere zintuigen wordt die gevangen.